Με λαμπρότητα γίνεται σήμερα (26.10.2025) στη Θεσσαλονίκη ο διπλός εορτασμός του Πολιούχου της πόλης, Αγίου Δημητρίου και της 113ης επετείου απελευθέρωσης της πόλης από τον οθωμανικό ζυγό.

Ήδη χθες στη Θεσσαλονίκη έγινε η λιτανεία της εικόνας του Αγίου Δημητρίου και των Ιερών Εικόνων της Παναγίας Φανερωμένης «Βαθυρρύακος». Πλήθος κόσμου έδωσε το παρών και η πόλη για ακόμη μία χρονιά «πάγωσε».

Η όμορφη πόλη του Βορρά «ξύπνησε» σήμερα από τους ήχους μίας μικρής μπάντας μουσικών οι οποίοι έπαιξαν μουσική στην Τσιμισκή.

Μπροστά από τη μπάντα, ένα περιπολικό της Ελληνικής Αστυνομίας άνοιγε τον δρόμο, διευκολύνοντας τη διέλευσή της.

Στο πλαίσιο των σημερινών εκδηλώσεων θα πραγματοποιηθούν οι απονομές τιμής προς τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Κωνσταντίνο Τασούλα και τον πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκο Χριστοδουλίδη.

Το χρονοδιάγραμμα των εκδηλώσεων

Στις 11:00 το πρωί θα πραγματοποιηθεί η Δοξολογία για την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης, στον Ιερό Ναό του Πολιούχου της Θεσσαλονίκης Αγίου Δημητρίου, παρουσία της Α.Ε. του Προέδρου της Δημοκρατίας κυρίου Κωνσταντίνου Τασούλα, της Πολιτειακής, Πολιτικής, Στρατιωτικής ηγεσίας και των Αρχών της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Στις 17:30 το απόγευμα θα πραγματοποιεί στην Αίθουσα Τελετών του ΑΠΘ ο Επίσημος Εορτασμός της ημέρας του Πολιούχου Αγίου Δημητρίου, της 113ης  επετείου της απελευθέρωσης της πόλης  και του έπους του 1940. παρουσία του Προέδρου της Δημοκρατίας, Κωνσταντίνου Τασούλα αλλά και του προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκου Χριστοδουλίδη.

Η ζωή του Αγίου Δημητρίου και η επιστροφή των λειψάνων στη Θεσσαλονίκη

Ο Άγιος Δημήτριος γεννήθηκε το 280 μΧ και μαρτύρησε το 306 μΧ, αφού καταδικάστηκε σε λογχισμό από τον Γαλέριο, στο σημείο όπου σήμερα βρίσκεται η κρύπτη του στον ομώνυμο ναό.

Υπήρξε δραστήριο μέλος της χριστιανικής κοινότητας και για τη δράση του αυτή υπέστη διωγμούς και βασανιστήρια.

Τα ιερά λείψανα και η τιμία κάρα του εντοπίστηκαν στο Σαν Λορέντζο της Ιταλίας και ο μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Παντελεήμων Β’ έκανε τις απαραίτητες ενέργειες για τη μεταφορά τους. Έτσι στις 23 Οκτωβρίου έφτασε στη Θεσσαλονίκη η τιμία κάρα και στις 12 Απριλίου του 1980 τα ιερά λείψανα. Έκτοτε φυλάσσονται στον ναό του Αγίου Δημητρίου όπου είναι και ο τόπος του προσκυνήματος.

Η ορθόδοξη παράδοση θεωρεί τον Άγιο Δημήτριο θαυματουργό και προστάτη της Θεσσαλονίκης, καθώς τον έχει συνδέσει με την υπεράσπιση και την προστασία της πόλης από ξένους πολιορκητές.

Η παράδοση αυτή ενισχύθηκε από το γεγονός ότι η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης έγινε την ημέρα της εορτής του, στις 26 Οκτωβρίου του 1912.

Η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης

Περικυκλωμένος από τις δυνάμεις του Ελληνικού Στρατού ο αρχιστράτηγος του τουρκικού στρατού Χασάν Ταχσί πασάς αναγκάστηκε να υπογράψει την παράδοση της Θεσσαλονίκης στις 11 το βράδυ της 26ης Οκτωβρίου 1912.

Το Πρωτόκολλο Παράδοσης από την ελληνική πλευρά υπέγραψαν οι αντιπρόσωποι του Γενικού Στρατηγείου, ο αντισυνταγματάρχης Βίκτωρ Δούσμανης και ο λοχαγός Ιωάννης Μεταξάς, και στο άρθρο 3 αναφερόταν «ἡ πόλις τῆς Θεσσαλονίκης παραδίδεται εἰς τὸν Ἑλληνικὸν Στρατὸν μέχρι τῆς συνομολογήσεως τῆς εἰρήνης».

Τότε παραδόθηκαν 25.000 Τούρκοι οπλίτες και περίπου 1.000 αξιωματικοί, ενώ στην κατοχή του Ελληνικού Στρατού περιήλθαν 70 πυροβόλα, 30 πολυβόλα, 1.200 ίπποι και άφθονο υλικό κάθε κατηγορίας.

Η πρώτη ελληνική στρατιωτική μονάδα μπήκε στη Θεσσαλονίκη το μεσημέρι της 27ης Οκτωβρίου και ήταν το Απόσπασμα Ευζώνων Κωνσταντινόπουλου με τμήμα Ιππικού. Οι κάτοικοι της πόλης τους υποδέχθηκαν με ενθουσιασμό και πανηγυρικές εκδηλώσεις χαράς. Μέσα από τους κεντρικούς δρόμους κατευθύνθηκαν στο Διοικητήριο όπου και εγκαταστάθηκαν.

Στις 11 το πρωί της 28ης Οκτωβρίου μπήκε θριαμβευτής στη Θεσσαλονίκη ο αρχιστράτηγος και διάδοχος του θρόνου Κωνσταντίνος, επικεφαλής της Ι Μεραρχίας, και παρά τη βροχή ο κόσμος ξεχύθηκε στους δρόμους για να τους υποδεχτεί. Τελέστηκε δοξολογία στον ναό του Αγίου Μηνά στη συνέχεια ο Κωνσταντίνος μετέβη στο Διοικητήριο και ακολούθησε παρέλαση της Ι Μεραρχίας ενώπιον του και παρουσίαση των αρχών της πόλης.

Το πρωί της 29ης Οκτωβρίου μπήκε στην πόλη ο βασιλιάς Γεώργιος και μαζί με τα πλήθη που τον υποδέχτηκαν με ενθουσιασμό κατευθύνθηκε στον Λευκό Πύργο όπου έγινε έπαρση της σημαίας και πυροβόλα έριξαν 21 χαιρετιστήριες βολές.

Το στρατηγείο του Ελληνικού Στρατού είχε στηθεί 25 χιλιόμετρα έξω από τη Θεσσαλονίκη, στο Τόψιν (σημερινή Γέφυρα του δήμου Χαλκηδόνος), και στο κτίριο όπου έγιναν οι διαπραγματεύσεις, ανάμεσα στον αρχιστράτηγο του Ελληνικού Στρατού και διάδοχο του θρόνου Κωνσταντίνο και τον αρχιστράτηγο του Τουρκικού Στρατού Χασάν Ταχσίν Πασά (διοικητής της Θεσσαλονίκης), από τις 24 έως τις 26 Οκτωβρίου του 1912, για την παράδοση της πόλης. Εκεί σήμερα στεγάζεται το Στρατιωτικό Μουσείο Βαλκανικών Πολέμων ΤΟΨΙΝ.

Στο Μουσείο φιλοξενούνται πολεμικά κειμήλια των Βαλκανικών Πολέμων, στρατιωτικές στολές Ελλήνων αξιωματικών, πιστόλια και περίστροφα του Ελληνικού Στρατού, μετάλλια πολεμιστών, τουρκικά, σερβικά και ρουμανικά πολεμικά κειμήλια, πίνακες, έπιπλα και οικιακά σκεύη.

Στον προαύλιο χώρο του Μουσείου υπάρχει ταφικό μνημείο του Χασάν Ταχσίν Πασά και του γιου και υπασπιστή του Κενάν Μεσαρέ.

Το κτίριο του Μουσείου κτίστηκε το 1905 ως εξοχική κατοικία του Ιταλοεβραίου Γιάκο Μοδιάνο, που ανήκε σε μια από τις ισχυρότερες οικογένειες της Θεσσαλονίκης. Ο πατέρας του, Σαούλ Μοδιάνο, ήταν ένας από τους πλουσιότερους ανθρώπους στην Οθωμανική αυτοκρατορία.

Το 1999 το κτίριο αγόρασε το υπουργείο Εθνικής Άμυνας και το μετέτρεψε σε Στρατιωτικό Μουσείο.