Η Τουρκία επιδιώκει να ενισχύσει την αεροπορική της δύναμη μέσω της απόκτησης προηγμένων μαχητικών αεροσκαφών από τη Δύση, εν μέσω αυξανόμενων περιφερειακών εντάσεων.
Στοχεύει στην αγορά 40 Eurofighter και Typhoon, καθώς και F-35, παρά τις κυρώσεις των ΗΠΑ λόγω των ρωσικών S-400.
Η Άγκυρα επιδιώκει να αξιοποιήσει τις σχέσεις της με τη Δύση και εξετάζει τρόπους για να παρακάμψει τις κυρώσεις, ενώ παράλληλα διαπραγματεύεται με ευρωπαϊκές χώρες για την άμεση προμήθεια μεταχειρισμένων αεροσκαφών.
Οι συνομιλίες με τις ΗΠΑ για τα F-35 παραμένουν περίπλοκες, με την Τουρκία να αναζητά λύσεις για την άρση των εμποδίων.
Πιο αναλυτικά
Αγωνιζόμενη να ενισχύσει την αεροπορική της δύναμη, η Τουρκία έχει προτείνει στους Ευρωπαίους εταίρους και τις ΗΠΑ τρόπους με τους οποίους θα μπορούσε να αποκτήσει γρήγορα προηγμένα μαχητικά αεροσκάφη, καθώς προσπαθεί να καλύψει το έδαφος έναντι περιφερειακών αντιπάλων όπως το Ισραήλ, λένε πηγές που γνωρίζουν τις συνομιλίες.
Η Τουρκία, μέλος του ΝΑΤΟ, η οποία διαθέτει τον δεύτερο μεγαλύτερο στρατό της συμμαχίας, στοχεύει να αξιοποιήσει τις καλύτερες σχέσεις της με τη Δύση, για να προσθέσει στον γερασμένο στόλο της 40 αεροσκάφη Eurofighter και Typhoon, για τα οποία υπέγραψε προκαταρκτική συμφωνία τον Ιούλιο, και αργότερα για να προσθέσει και αεροσκάφη F-35 αμερικανικής κατασκευής, παρά τις κυρώσεις της Ουάσινγκτον που επί του παρόντος εμποδίζουν οποιαδήποτε συμφωνία.
Οι ισραηλινές επιθέσεις
Τα πλήγματα του Ισραήλ – του πιο προηγμένου στρατού της Μέσης Ανατολής με εκατοντάδες μαχητικά αεροσκάφη F-15, F-16 και F-35 που προμηθεύεται από τις ΗΠΑ – στα γειτονικά της Τουρκίας κράτη, Ιράν και Συρία, όπως και κατά του Λιβάνου και του Κατάρ, εκνεύρισαν την Άγκυρα τον τελευταίο χρόνο. Αποκάλυψαν βασικά τρωτά σημεία, προκαλώντας την πίεσή της για ταχεία ενίσχυση της αεροπορικής ισχύος της, ώστε να αντιμετωπίσει τυχόν πιθανές απειλές και να μην μείνει εκτεθειμένη, λένε αξιωματούχοι.
Ο Τούρκος πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν έχει επικρίνει έντονα τις επιθέσεις του Ισραήλ στη Γάζα και αλλού στη Μέση Ανατολή και οι κάποτε θερμές σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών έχουν πέσει σε νέα χαμηλά επίπεδα. Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου έχει προειδοποιήσει ότι οι βάσεις της Τουρκίας, οι σύμμαχοι των ανταρτών και η υποστήριξη του στρατού στη Συρία αποτελούν απειλή για το Ισραήλ.
Η Ελλάδα, μια σε μεγάλο βαθμό συμβολική αλλά ευαίσθητη απειλή για την Τουρκία, όπως υποστηρίζει η Άγκυρα, αναμένεται να παραλάβει μια παρτίδα προηγμένων F-35 μέσα στα επόμενα τρία χρόνια. Τα προηγούμενα χρόνια, αεροσκάφη από τα δύο κράτη του ΝΑΤΟ ενεπλάκησαν σε διάσπαρτες αερομαχίες πάνω από το Αιγαίο και η Ελλάδα έχει εκφράσει στο παρελθόν ανησυχίες για την τουρκική στρατιωτική ανάπτυξη.
Θα πάρει μεταχειρισμένα για να τα έχει γρήγορα
Όσον αφορά τα Typhoon, η Τουρκία πλησιάζει σε συμφωνία με τη Βρετανία και άλλες ευρωπαϊκές χώρες, σύμφωνα με την οποία θα λάβει αμέσως 12 από αυτά, αν και μεταχειρισμένα, από τους προηγούμενους αγοραστές (Κατάρ και Ομάν) για να καλύψει τις άμεσες ανάγκες της, σύμφωνα με άτομο που γνωρίζει το θέμα, αναφέρει το Reuters.
Τα μέλη της κοινοπραξίας Eurofighter, η Βρετανία, η Γερμανία, η Ιταλία και η Ισπανία, θα εγκρίνουν την πρόταση πώλησης μεταχειρισμένων αεροσκαφών, με την οποία θα παράσχουν στην Τουρκία 28 νέα αεροσκάφη τα επόμενα χρόνια εν αναμονή της τελικής συμφωνίας αγοράς, δήλωσε το ίδιο πρόσωπο.
Ο Ερντογάν αναμένεται να συζητήσει την πρόταση κατά τις επισκέψεις του στο Κατάρ και το Ομάν την Τετάρτη και την Πέμπτη, με κύρια θέματα τον αριθμό των αεροσκαφών, την τιμολόγηση και τα χρονοδιαγράμματα.
Στη συνέχεια, ο Ερντογάν αναμένεται να φιλοξενήσει τον Βρετανό πρωθυπουργό Keir Starmer και τον Γερμανό καγκελάριο Friedrich Merz αργότερα αυτό το μήνα, οπότε οι συμφωνίες θα μπορούσαν να σφραγιστούν, λένε οι πηγές.
Εκπρόσωπος της βρετανικής κυβέρνησης δήλωσε στο Reuters ότι το μνημόνιο κατανόησης που υπέγραψαν τον Ιούλιο η Βρετανία και η Τουρκία ανοίγει το δρόμο “για μια παραγγελία πολλών δισεκατομμυρίων λιρών, ύψους έως και 40 αεροσκαφών”. “Ανυπομονούμε να συμφωνήσουμε σύντομα τις τελικές λεπτομέρειες της σύμβασης”, είπε.
Ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών Γιόχαν Βαντεφούλ, ο οποίος βρέθηκε στην Άγκυρα την περασμένη εβδομάδα, δήλωσε ότι το Βερολίνο υποστηρίζει την αγορά των αεροσκαφών και αργότερα δήλωσε στον ραδιοτηλεοπτικό φορέα NTV ότι θα μπορούσε να ακολουθήσει συμφωνία εντός του έτους.
Το υπουργείο Άμυνας της Τουρκίας δήλωσε ότι δεν έχει επιτευχθεί τελική συμφωνία και ότι οι συνομιλίες με τη Βρετανία κινούνται προς θετική κατεύθυνση, προσθέτοντας ότι και άλλα μέλη της κοινοπραξίας υποστηρίζουν την προμήθεια. Το Κατάρ και το Ομάν δεν σχολίασαν αμέσως.
Η πολιτική βούληση σε Τουρκία και ΗΠΑ
Η απόκτηση των προηγμένων F-35 έχει αποδειχθεί πιο δύσκολη για την Άγκυρα, η οποία έχει αποκλειστεί από την αγορά τους από το 2020, όταν η Ουάσινγκτον της επέβαλε τις κυρώσεις CAATSA για την αγορά των ρωσικών αντιαεροπορικών συστημάτων S-400.
Ο Ερντογάν απέτυχε να σημειώσει πρόοδο στο θέμα αυτό σε συνάντηση που είχε με τον πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο τον περασμένο μήνα. Αλλά η Τουρκία εξακολουθεί να στοχεύει να αξιοποιήσει τους καλούς προσωπικούς δεσμούς των δύο ηγετών (μετά την βοήθεια του Ερντογάν στο να πειστεί η Χαμάς να υπογράψει τη συμφωνία του Τραμπ) ώστε τελικά να καταλήξει σε συμφωνία για τα αεροπλάνα.
Ξεχωριστές πηγές ανέφεραν ότι η Άγκυρα εξέτασε το ενδεχόμενο να προτείνει ένα σχέδιο που θα μπορούσε να περιλαμβάνει μια προεδρική διοικητική “παραίτηση” για να ξεπεραστούν οι κυρώσεις CAATSA και να ανοίξει ο δρόμος για μια ενδεχόμενη επίλυση του ζητήματος των S-400 και της αγοράς των F-35.
Η κατοχή των S-400 από την Τουρκία παραμένει το κύριο εμπόδιο για την αγορά των F-35, αλλά η Άγκυρα και η Ουάσινγκτον έχουν δηλώσει δημοσίως την επιθυμία να το ξεπεράσουν, λέγοντας ότι οι σύμμαχοι έχουν την πολιτική βούληση να το κάνουν.
Η πιθανή προσωρινή “παραίτηση”, εάν δοθεί, θα μπορούσε να βοηθήσει την Άγκυρα να αυξήσει την αμυντική συνεργασία με την Ουάσινγκτον και ενδεχομένως να δημιουργήσει συμπάθεια σε ένα αμερικανικό Κογκρέσο που ήταν επιφυλακτικό απέναντι στην Τουρκία στο παρελθόν, ανέφεραν οι πηγές.
Οι S-400 και τα F-16
“Και οι δύο πλευρές γνωρίζουν ότι η επίλυση του CAATSA πρέπει να γίνει. Είτε πρόκειται για προεδρική παραίτηση είτε για απόφαση του Κογκρέσου, αυτό εξαρτάται από τις Ηνωμένες Πολιτείες”, δήλωσε στο Reuters ο Χαρούν Αρμάγκαν, αντιπρόεδρος εξωτερικών υποθέσεων του κυβερνώντος κόμματος AK του Ερντογάν.
Το υπουργείο Εξωτερικών της Τουρκίας δεν απάντησε σε ερωτήσεις σχετικά με την επιλογή της «παραίτησης» προς τις ΗΠΑ ή με τις συζητήσεις για την επίλυση του ζητήματος των S-400. Ο Λευκός Οίκος δεν σχολίασε αμέσως αν η Άγκυρα έθεσε την επιλογή παραίτησης.
Εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ δήλωσε ότι ο Τραμπ αναγνωρίζει τη στρατηγική σημασία της Τουρκίας και ότι “η κυβέρνησή του αναζητεί δημιουργικές λύσεις σε όλα αυτά τα εκκρεμή ζητήματα”, αλλά δεν διευκρίνισε περαιτέρω.
Ερωτηθείς σχετικά με την ξεχωριστή συμφωνία της Τουρκίας για την αγορά 40 F-16, ενός μαχητικού αεροσκάφους παλαιότερης γενιάς, αμερικανική πηγή δήλωσε ότι οι συνομιλίες έχουν περιέλθει σε κίνδυνο από τις τουρκικές ανησυχίες για την τιμή και την επιθυμία να αγοραστούν αντ’ αυτού τα πιο προηγμένα F-35.