Ο Σταύρος Αντωνόπουλος, παιδίατρος και διευθυντής του Τμήματος Επειγόντων Περιστατικών (Τ.Ε.Π.) στο Νοσοκομείο Παίδων «Η Αγία Σοφία» κατάφερε με τη χρήση εικονικής πραγματικότητας να μετατρέψει τον εμβολιασμό στα παιδιά σε μια λιγότερο τρομακτική διαδικασία. Μέσα από μάσκα εικονικής πραγματικότητας, τα παιδιά παρακολουθούν κατά τον εμβολιασμό μια ιστορία, γεγονός που τα κάνει να ξεχνιούνται και να μην νιώθουν τόσο έντονα το τσίμπημα της βελόνας. Μάλιστα, το VR εργαλείο που σχεδιάστηκε για την εμβολιαστική πράξη τιμήθηκε το 1ο βραβείο, στον διακεκριμένο διεθνή διαγωνισμό της HEJUBA «Technology for the next Generation – Τεχνολογία για την επόμενη γενιά».

Ποια περιστατικά είτε ποιες αντιδράσεις παιδιών ήταν τόσο έντονες, που σας ώθησαν να σκεφθείτε με ποιο τρόπο θα μετατρέψετε τη διαδικασία του εμβολιασμού σε κάτι πιο ανώδυνο;

«Όλοι εμείς οι παιδίατροι, που καθημερινά εξετάζουμε και εμβολιάζουμε τους μικρούς μας φίλους, έχουμε πολλές ιστορίες να αναφέρουμε για τις αντιδράσεις αυτών κατά τον εμβολιασμό, αλλά ακόμα και πριν ή μετά από αυτόν.

Παιδιά που διστάζουν να μπουν στο ιατρείο μας, που κλαίνε από τη στιγμή που περνούν την πόρτα μας αλλά και παιδιά που στην καθημερινότητα τους “αλλάζουν πεζοδρόμιο”, όταν κατά τύχη περνούν έξω από το ιατρείο του παιδιάτρου τους. Θυμάμαι χαρακτηριστικά τον πατέρα μου να επιστρέφει από τον εμβολιασμό της αδερφής μου και να αναφέρει ότι τρεις άνθρωποι προσπαθούσαν να την κρατήσουν και τελικά λιποθύμησε για να την εμβολιάσουν και αναρωτιέμαι πώς μπορεί να το βιώνει ένα παιδί και πόσο δυσάρεστο είναι για το ίδιο. Φυσικά πολλές μελέτες αποδεικνύουν τη δυσκολία των παιδιών, αφού διαπιστώνουν ότι οι βελόνες και τελικά οι αιμοληψίες αποτελούν την κύρια πηγή φόβου για τα παιδιά σχετικά με τις ιατρικές πράξεις και ως αποτέλεσμα έχουν να καταλήγουμε στη φοβία για τις βελόνες στην ενήλικη ζωή. Όλα αυτά οδηγούν στην ασυνείδητη μείωση της εμβολιαστικής κάλυψης κατά άτομο και επομένως στο σύνολο της κοινότητας».

Γιατί καταλήξατε στη μάσκα εικονικής πραγματικότητας; Υπήρχε εναλλακτικό σχέδιο;

«Διερευνώντας τη βιβλιογραφία, μιας και η προσπάθεια στο σύνολό της πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της διδακτορικής μου διατριβής αλλά και της πτυχιακής εργασίας της εξαίρετης συνεργάτιδας Βίκυς Ρεντούλα (Software designer), διαπίστωσα ότι έχουν πραγματοποιηθεί διάφορες προσπάθειες για να μειώσουν τη δυσφορία των παιδιών στην εμβολιαστική πράξη όπως η χορήγηση γλυκαντικών ουσιών, η διάσπαση της προσοχής με ήχο κ.α. Εγώ ήθελα όμως, να συνδυάσω στοιχεία της καθημερινότητας των παιδιών και να εκμεταλλευτώ τις τεράστιες δυνατότητες που μας δίνει η τεχνολογία. Ήμουνα τυχερός, γιατί πλαισιώθηκα από μία υπέροχη ομάδα, πρωτοπόροι ο καθένας στον τομέα του και με τεράστια διάθεση για δημιουργία (https://vaccinehero.gr/team/). Όλοι μαζί αποφασίσαμε ότι η VR τεχνολογία θα ήταν ένα σπουδαίο εργαλείο στα χέρια ενός κλινικού ιατρού για να πετύχει τον σκοπό του / μας.».

Τι παρακολουθούν τα παιδιά κατά την εμβολιαστική φάση;

«Το εργαλείο που δημιουργήσαμε έχει δομηθεί αποκλειστικά για τον εμβολιασμό των παιδιών.

Στο παιδί παρουσιάζεται μια ιστορία, στην οποία ένας μάγος ενημερώνει τον VaccineHero (VH), ότι ο κόσμος χρειάζεται τη βοήθειά του. Καθόσον ο μάγος γυαλίζει την πανοπλία στο χέρι του VH, ο γιατρός απολυμαίνει την περιοχή και καθώς ο μάγος αναβαθμίζει την πανοπλία, ο γιατρός πραγματοποιεί τον εμβολιασμό. Με αυτόν τον τρόπο θολώνουν τα όρια μεταξύ του εικονικού και του πραγματικού κόσμου, προσφέροντας μια εμπειρία “εκτεταμένης” και όχι απλώς εικονικής πραγματικότητας. Ως αποτέλεσμα, ο εμβολιασμός ολοκληρώνεται ομαλά, με το παιδί να παραμένει ήρεμο και ουσιαστικά χωρίς να συνειδητοποιεί την ύπαρξη της βελόνας. Μόλις ολοκληρωθεί ο εμβολιασμός και το σενάριο της VR εμπειρίας, το headset αφαιρείται και το παιδί είναι ελεύθερο να αποχωρήσει, έχοντας εμβολιαστεί αλλά και διασκεδάσει! Αξιοσημείωτο είναι ότι το τρισδιάστατο περιεχόμενο προβάλλεται ταυτόχρονα σε εξωτερική οθόνη και έτσι επιτρέπει στο γιατρό να παρακολουθεί την εξέλιξη της ιστορίας και να συγχρονίζει με ακρίβεια τη χορήγηση του εμβολίου με τις ενέργειες του μάγου άλλα επιτρέπει και στον γονέα να γνωρίζει τι παρουσιάζουμε στο παιδί του. Κάνουμε τις επισκέψεις για εμβολιασμό διασκεδαστικές!».

Πόσο εύκολα ή δύσκολα δέχονται τη μάσκα εικονικής πραγματικότητας;

«Το VR εργαλείο μας δομήθηκε για χρήση σε παιδιά ηλικίας 2-12 ετών. Ως εκ τούτου τα περισσότερα εξ αυτών έχουν μια οικειότητα με την τεχνολογία. Σε κάποιες περιπτώσεις και μόνο στο μικρότερο ηλικιακό όριο διαπιστώσαμε φόβο μερικών παιδιών για τη μάσκα, αλλά αυτές οι περιπτώσεις ήταν ελάχιστες συγκριτικά με το σύνολο των παιδιών».

Πέτυχε η χρήση μάσκας εικονικής πραγματικότητας; Ξεχνιούνται τα παιδιά και εμβολιάζονται δίχως κλάματα ή αντιλαμβάνονται ακόμη το τσίμπημα;

• «Με τη χρήση VR η δυσφορία των παιδιών μειώθηκε πάνω από 50% σε σχέση με τον κλασικό εμβολιασμό (57%)
• Σχεδόν 1 στα 2 παιδιά (44%) δεν ένιωσε καμία ενόχληση κατά τον εμβολιασμό με VR
• 8 στα 10 παιδιά δήλωσαν ότι θα ήθελαν να εμβολιαστούν ξανά με τη βοήθεια του VR
• 9 στους 10 γονείς χαρακτήρισαν τη διαδικασία με VR πολύ πιο ομαλή και ανώδυνη.».

Υπάρχει άλλη μέθοδος στη φαρέτρα σας και για άλλες εξετάσεις, που δεν είναι ενδεχομένως τόσο ευχάριστες στα παιδιά;

«Κάθε παιδίατρος δομεί μέσα από την καθημερινή πρακτική του τον τρόπο προσέγγισης των μικρών ασθενών του. Μόνος στόχος η ευχαρίστηση των ασθενών σε συνήθως δύσκολες για αυτούς διαδικασίες. Το εργαλείο VR αναπτύχθηκε μέσα από συγκεκριμένη επιστημονική μελέτη και αυτή έδωσε τα αποτελέσματα της επιτυχίας του. Για να δομήσουμε αντίστοιχα εργαλεία χρειαζόμαστε να πραγματοποιήσουμε αντίστοιχες μελέτες.

Στην παρούσα φάση ασχολούμαστε με την εξέλιξη του VH, μιας και οι απαιτήσεις αυξήθηκαν αισθητά μετά τη διεθνή αναγνώρισή του. Φέτος λάβαμε μέρος και τιμηθήκαμε με το 1ο βραβείο, στον διακεκριμένο διεθνή διαγωνισμό της HEJUBA «Technology for the next Generation – Τεχνολογία για την επόμενη γενιά». Ο διαγωνισμός αυτός αναδεικνύει και στηρίζει κάθε χρόνο την ιδέα, που έχει τις μεγαλύτερες προοπτικές να ασκήσει σημαντική επιρροή στον κόσμο για τις επόμενες γενιές. Ο κατάλογος των προηγούμενων νικητών, μιας πολύ ξεχωριστής ομάδας πρωτοπόρων που διαμορφώνουν ένα καλύτερο αύριο για όλους μας, μια καινοτομία τη φορά, μόνο δέος προκαλεί σε όλους μας (https://hejuba.com/de/ueber-uns/tnfg-event).».

Είστε γονέας. Πόσο δύσκολο είναι να εμβολιάζετε τα ίδια σας τα παιδιά;

«Ομολογώ ότι δε μου είναι καθόλου δύσκολο. Από την 1η στιγμή της γέννησης της μεγάλης μου κόρης είχα αποδεχθεί το ρόλο του πατέρα-παιδιάτρου. Από αυτό απορρέει κάθε πράξη παιδιατρική. Δεν μπορώ να αγνοήσω όμως ότι τα παιδιά μου ξετρελάθηκαν με το VH και φυσικά ήταν από τους πρώτους δοκιμαστές και σχολιαστές του. Από εκείνη την ημέρα οι εμβολιασμοί τους απλοποιήθηκαν στο έπακρο και έγιναν διασκέδαση.».

Τέλος, γιατί ένα μικρό τσίμπημα φοβίζει όχι μόνον τα παιδιά αλλά και μεγαλύτερους ηλικιακά;

«Το “γιατί” δεν είμαι βέβαιος ότι μπορούμε να το καθορίσουμε. Σίγουρα όμως έχουμε αποδείξει ως ιατρική κοινότητα ότι οι κακές εμπειρίες με τις βελόνες σε μικρή ηλικία καθορίζουν την αντιμετώπιση του γεγονότος σε όλη τη ζωή μας. Εάν ως έφηβοι φοβόμαστε τις βελόνες έχουμε μεγάλες πιθανότητες να μην τις ανεχόμαστε και ως ενήλικες. Αυτό ακριβώς είναι που προσπαθούμε με το VH και ελπίζουμε να το πετύχουμε και ως προς τη διάδοση της ιδέας, μιας και η αποτελεσματικότητα του εργαλείου έχει ήδη αποδειχθεί.».