Στην πρωτοβουλία που πρόκειται να αναλάβει η Ελλάδα για τη διοργάνωση Συνάντησης Παράκτιων Χωρών της Ανατολικής Μεσογείου αναφέρθηκε ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης κατά τη διάρκεια της ομιλίας του στη Βουλή, στην προ ημερησίας διάταξης συζήτηση για την εξωτερική πολιτική.

Όπως τόνισε, η Ελλάδα παραδοσιακά στηρίζει τα τριμερή και πολυμερή περιφερειακά σχήματα συνεργασίας, ιδιαίτερα με χώρες που αντιμετωπίζουν κοινές προκλήσεις, ενώ υπογράμμισε ότι κάτι τέτοιο είναι σήμερα πιο αναγκαίο από ποτέ, λόγω των γεωπολιτικών ανακατατάξεων που βρίσκονται σε εξέλιξη.

Συγκεκριμένα, η πρόταση του Πρωθυπουργού αφορά ένα Πολυμερές Σχήμα “5×5”, το οποίο θα περιλαμβάνει πέντε χώρες – Ελλάδα, Κύπρο, Αίγυπτο, Τουρκία και Λιβύη – και πέντε θεματικές ενότητες συνεργασίας:

• το μεταναστευτικό,
• την προστασία του θαλασσίου περιβάλλοντος,
• τη συνδεσιμότητα,
• τις οριοθετήσεις θαλασσίων ζωνών και
• την πολιτική προστασία.

Το Υπουργείο Εξωτερικών θα αναλάβει να διερευνήσει τις προοπτικές υλοποίησης του σχήματος και το κατά πόσο μπορεί να αποκτήσει μόνιμα χαρακτηριστικά.

Επίσης, στην ομιλία του, ο Πρωθυπουργός επεσήμανε ότι η Ελλάδα αποτελεί πυλώνα σταθερότητας και ασφάλειας στη Νοτιοανατολική Ευρώπη και την Ανατολική Μεσόγειο, ενώ, «σε πνεύμα συνεννόησης και με γνώμονα το διεθνές δίκαιο, επιδιώκει την ειρήνη και την ευημερία στην περιοχή».

«Η χώρα έχει αυτοπεποίθηση, ισχυρό διεθνές και περιφερειακό διπλωματικό αποτύπωμα, ισχυρή οικονομία και ισχυρές ένοπλες δυνάμεις» και ότι «όχι μόνο δεν φοβάται, αλλά επιδιώκει τη συνεννόηση με όλα τα γειτονικά κράτη».

Σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, ο απαράβατος όρος που θέτει η Αθήνα, είναι ο σεβασμός του Διεθνούς Δικαίου και του Δικαίου της θάλασσας από όλες τις πλευρές, προκειμένου να έχει νόημα και να αποκτήσει σημασία ένας τέτοιος διάλογος. Ταυτόχρονα, η Αθήνα θέλει να δείξει πως είναι η επισπεύδουσα δύναμη που παίρνει μία τέτοια πρωτοβουλία και που έχει τη δυνατότητα να καθίσει με όλους στο τραπέζι για να συνομιλήσει, βάσει των αρχών και των θέσεών της και προφανώς στοχεύει να προλάβει ανάλογες πρωτοβουλίες από κάποια άλλη πλευρά.

Η πρώτη αντίδραση από την πλευρά της Άγκυρας είναι η αναμενόμενη, καθώς εκφράζει την αντίθεσή της στη συμμετοχή της Κύπρου.  Η θέση της Άγκυρας είναι ότι εάν τελικά η Κύπρος βρεθεί στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, τότε θα πρέπει να εκπροσωπηθεί και το τουρκοκυπριακό ψευδοκράτος, προκειμένου να διασφαλιστούν τα δικαιώματά του. Προφανώς, κάτι τέτοιο δεν μπορεί να γίνει δεκτό από την Αθήνα, καθώς θα συνιστούσε έμμεση αναγνώριση του ψευδοκράτους.

Ταυτόχρονα, σύμφωνα με τον ΣΚΑΪ, από την Άγκυρα υπενθυμίζουν ότι από το 2020 ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είχε προτείνει κάτι παρόμοιο, το οποίο είχε επαναλάβει και στην Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Επίσης, στην Τουρκία, ακούγονται διάφορες προτάσεις, όπως για παράδειγμα να συμμετέχουν σε αυτό το φόρουμ, όχι μόνο παράκτιες χώρες της Ανατολικής Μεσογείου, αλλά και χώρες που δραστηριοποιούνται μέσω εταιρειών στην περιοχή, πχ Γαλλία, Ιταλία ή ακόμη και οι ΗΠΑ.