«Αυτό είναι ένα κίνημα… Εγώ είμαι απλώς ένα άτομο. Σίγουρα δεν αξίζω κάτι τέτοιο». Έτσι αντέδρασε η Μαρία Κορίνα Ματσάδο, η ηγέτιδα της αντιπολίτευσης στη Βενεζουέλα, όταν της απονεμήθηκε το Βραβείο Νόμπελ Ειρήνης για το 2025.  Αν ο Ντόναλντ Τραμπ κερδίσει το βραβείο το 2026, είναι μάλλον απίθανο να υιοθετήσει παρόμοιο τόνο, σχολιάζουν οι Financial Times.

Ο Αμερικανός πρόεδρος έχει ήδη δηλώσει ότι «όλοι λένε» πως πρέπει να πάρει το Νόμπελ. Έχοντας αποδώσει στον εαυτό του τα εύσημα για τη λήξη δύο ανύπαρκτων συγκρούσεων — μίας ανάμεσα στην Αλβανία και το Αζερμπαϊτζάν και μιας άλλης μεταξύ Καμπότζης και Αρμενίας — ο Τραμπ πράγματι διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στον τερματισμό της αιματηρής σύγκρουσης στη Γάζα. Πλήθη στο Ισραήλ φώναζαν συνθήματα ευχαριστίας προς τον Αμερικανό πρόεδρο σε συγκέντρωση στο Τελ Αβίβ το περασμένο Σαββατοκύριακο.

Ο Τραμπ μπορεί να υπερηφανεύεται

Ίσως είναι πρόωρο — και κάπως απλουστευτικό — να ισχυρίζεται, όπως έκανε ο ίδιος, ότι «έπειτα από τρεις χιλιάδες χρόνια χάους και συγκρούσεων, υπάρχει ΕΙΡΗΝΗ ΣΤΗ ΜΕΣΗ ΑΝΑΤΟΛΗ». Όμως, μια διαρκής ειρήνη στη Γάζα, αν την επιτύχει, παραμένει σίγουρα κάτι για το οποίο μπορεί να υπερηφανεύεται.

Και μπορεί να ακολουθήσουν ακόμη μεγαλύτερα βραβεία — ή τουλάχιστον έτσι ελπίζεται. Αν το 20-σημείων ειρηνευτικό σχέδιο του Τραμπ εφαρμοστεί πλήρως — και διατηρηθεί — τότε ο πρόεδρος και οι απεσταλμένοι του ίσως καταφέρουν να επιλύσουν τη σύγκρουση Ισραήλ–Παλαιστίνης. Αυτό θα ήταν ένα μνημειώδες επίτευγμα· κάτι που διέφευγε από διαδοχικούς Αμερικανούς προέδρους από το 1948 — παρά τις έντονες προσπάθειες ανθρώπων όπως ο Μπιλ Κλίντον και ο Τζίμι Κάρτερ.

Ωστόσο, δυστυχώς, είναι και μάλλον απίθανο να συμβεί. Παρά την εύλογη ευφορία τόσο στο Ισραήλ όσο και στη Γάζα για τη διακοπή των εχθροπραξιών, εμφανίζονται ήδη σοβαρά ζητήματα για το μέλλον της συμφωνίας.

Το επόμενο μεγάλο ερώτημα είναι αν η Χαμάς θα αφοπλιστεί και θα διαλυθεί πραγματικά και αν το Ισραήλ θα αποσυρθεί — όπως προβλέπει η συμφωνία. Τα σημάδια δεν είναι ενθαρρυντικά. Αντίθετα, η Χαμάς επαναβεβαιώνει τον έλεγχό της στη Γάζα και μάχεται για να αφοπλίσει αντίπαλες ομάδες.

Τα αποθαρρυντικά σημάδια

Αν ο αφοπλισμός της Χαμάς δεν συμβεί, τότε τα επόμενα στάδια του σχεδίου φαίνονται εξαιρετικά αμφίβολα. Θα μπορούσε πράγματι μια ομάδα Παλαιστίνιων τεχνοκρατών να αναλάβει τη διοίκηση της Γάζας, εφόσον η Χαμάς παραμένει εκεί; Η απάντηση είναι προφανής.

Αυτό, με τη σειρά του, θέτει υπό σοβαρή αμφισβήτηση και την ανάπτυξη μιας πολυεθνικής δύναμης σταθεροποίησης, η οποία πιθανότατα θα αποτελείται κυρίως από στρατεύματα αραβικών και μουσουλμανικών χωρών. Η δέσμευση αυτών των χωρών — πάντοτε αβέβαιη — θα εξασθενίσει αν η Χαμάς παραμείνει ισχυρή στη Λωρίδα.

Χώρες όπως η Αίγυπτος, η Ινδονησία και τα κράτη του Κόλπου δεν πρόκειται να συμμετάσχουν σε μια αντιανταρτική επιχείρηση που θα συνεπαγόταν απώλειες ή την καταστολή της Χαμάς εκ μέρους του Ισραήλ.

Αν η Χαμάς παραμείνει στη Γάζα, τότε οποιαδήποτε ισραηλινή κυβέρνηση θα τη θεωρεί πάντα έναν επικίνδυνο εχθρό, ικανό να πλήξει το Ισραήλ οποτεδήποτε. Αυτό καθιστά απίθανη την πλήρη απόσυρση του Ισραήλ από τη Γάζα, όπως προβλέπει το σχέδιο. Και κάποια στιγμή, η κυβέρνηση Νετανιάχου ή κάποιος διάδοχός της ίσως αποφασίσει να ξαναρχίσει τη σύγκρουση.

Προς το παρόν, όμως, είναι προς το συμφέρον και των δύο πλευρών να σταματήσουν τις μάχες. Ο Νετανιάχου αντιμετωπίζει εκλογές μέσα στον επόμενο χρόνο και θα ήθελε να παρουσιαστεί ως ο ηγέτης που νίκησε τη Χαμάς, έληξε τον πόλεμο και απελευθέρωσε τους ομήρους. Η ίδια η Χαμάς χρειάζεται χρόνο για να ανασυνταχθεί και να επαναβεβαιώσει τον έλεγχό της στα ερείπια της Γάζας.

Εύθραυστα επιτεύγματα

Έτσι, είναι πιθανό ότι, όταν η επιτροπή Νόμπελ αρχίσει τις συζητήσεις της για το επόμενο έτος, τα αποτελέσματα του αμερικανικού ειρηνευτικού σχεδίου θα παραμένουν — στην καλύτερη περίπτωση — ασαφή και εύθραυστα.

Η υποψηφιότητα του Τραμπ για το βραβείο ειρήνης χρειάζεται επίσης μερικές σημαντικές διευκρινίσεις και υποσημειώσεις.  Πρώτον, θα πρέπει να σημειωθεί ότι ο Αμερικανός πρόεδρος έκανε το πρόβλημα χειρότερο προτού το βελτιώσει.

Το σχέδιο «Gaza Riviera» — που παρουσίασε τον Φεβρουάριο του 2025 — ανακοινώθηκε εν μέσω μιας άλλης εκεχειρίας και ίσως συνέβαλε στην αναζωπύρωση του πολέμου. Δεν ήταν μόνο ότι το σχέδιο ήταν εξωπραγματικό και αντιμετώπιζε μια τραγωδία ως επιχειρηματική ευκαιρία για Αμερικανούς επενδυτές ακινήτων.

Η επίδρασή του ήταν χειρότερη, γιατί ουσιαστικά νομιμοποίησε ένα από τα πιο σκοτεινά σχέδια της ισραηλινής άκρας δεξιάς — τη μαζική εκτόπιση Παλαιστινίων. Ίσως δεν είναι τυχαίο ότι τον επόμενο μήνα το Ισραήλ αποφάσισε να επιστρέψει στον πόλεμο. Αυτή η απόφαση οδήγησε σε επτά ακόμη μήνες σκληρών συγκρούσεων.

Το νέο σχέδιο του Τραμπ είναι πιο ρεαλιστικό και πιο σεβαστικό προς τα δικαιώματα των Παλαιστινίων. Όμως, τα εύσημα ανήκουν εν μέρει στους Ευρωπαίους, στους ηγέτες του Κόλπου και στους έμπειρους Αμερικανούς που παραμένουν στο σύστημα, οι οποίοι σταδιακά έπεισαν τον Τραμπ και τον απεσταλμένο του, Στιβ Γουίτκοφ, για την ανάγκη να επιστρέψουν σε ορισμένες από τις παραδοσιακές παραμέτρους μιας ειρηνευτικής διαδικασίας — συμπεριλαμβανομένης της προοπτικής δύο κρατών.

Η επίτευξη του σταδίου απαιτούσε επίσης ένα υπερφίαλο σφάλμα του Νετανιάχου: τον βομβαρδισμό του Κατάρ σε μια προσπάθεια να σκοτώσει τους εξόριστους πολιτικούς ηγέτες της Χαμάς που ζούσαν στη Ντόχα. Η επίθεση στο Κατάρ φαίνεται πως εξάντλησε τελικά την υπομονή του Τραμπ. Από εκείνο το σημείο και μετά, έπαιξε καθοριστικό ρόλο — ενεργώντας με ζήλο και αποφασιστικότητα που ο Τζο Μπάιντεν δεν είχε ποτέ επιδείξει, σχολιάζουν οι Financial Times.

Αλλά ένα Νόμπελ Ειρήνης; Αυτό μένει να το δούμε.