Μια γυναίκα μούμια που βρέθηκε θαμμένη σε παγωμένο έδαφος στην οροσειρά Altai στη νότια Σιβηρία για περισσότερα από 2.000 χρόνια, αποκάλυψε λεπτομερή τατουάζ, χάρη σε τεχνολογίες υπέρυθρης απεικόνισης υψηλής ανάλυσης.

Μαζί της εντοπίστηκαν ένας άνδρας, εννέα άλογα και πολυάριθμα διακοσμητικά αντικείμενα.

Παρά τις υποψίες για τατουάζ, η σκουρόχρωμη επιδερμίδα καθιστούσε τα σχέδια σχεδόν αόρατα κατά την εκσκαφή.

«Τα τατουάζ δεν ήταν ορατά ούτε κατά τη στιγμή της ανεύρεσης της μούμιας», δήλωσε ο Γκίνο Κασπάρι, αρχαιολόγος στο Ινστιτούτο Max Planck και κύριος συγγραφέας της μελέτης.

Αποκρυπτογράφηση της Αρχαίας τέχνης με υπέρυθρη φωτογραφία

Χρησιμοποιώντας τεχνικές εγγύς υπέρυθρης φωτογράφισης και τρισδιάστατης απεικόνισης υψηλής ανάλυσης, οι ερευνητές αποκάλυψαν λεπτομερή τατουάζ που καλύπτουν τα μπράτσα και τα χέρια της γυναίκας.

Τα σχέδια περιλαμβάνουν τάρανδους, πουλιά, τίγρεις, χιονοπούμα και ένα μυστηριώδες τετράποδο μεράμφος, πιθανώς μυθικό πλάσμα. Η προσεκτική τοποθέτηση και ηροή των σχεδίων υποδηλώνουν αφηγηματική πρόθεση.

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το δεξί μπράτσο, όπου τα ευκρινή και καλοσχεδιασμένα σύμβολα δείχνουν υψηλή δεξιοτεχνία, σε αντίθεση με το αριστερό που φαίνεται πιο απλοϊκό, πιθανό αποτέλεσμα διαφορετικών καλλιτεχνών ή φάσεων μάθησης.

Αρχαίες τεχνικές τατουάζ και εργαλεία

Η μελέτη επιβεβαίωσε ότι οι τατουάζ της εποχής του Σιδήρου γίνονταν με τη μέθοδο «stick-and-poke», όπου το μελάνι τοποθετείται χειροκίνητα με αιχμηρά εργαλεία.

Η ανάλυση αποκάλυψε τη χρήση εργαλείων με ένα ή πολλαπλά σημεία, αποκαλύπτοντας προηγμένη τεχνογνωσία για την εποχή.

Σε ένα πειραματικό βήμα, μέλος της ομάδας αναπαρήγαγε τη μέθοδο τατουάζ στον ίδιο, επιβεβαιώνοντας ότι σύνθετα σχέδια μπορούν να δημιουργηθούν με απλά εργαλεία, απαιτώντας υψηλό βαθμό ελέγχου και καλλιτεχνικής πρόθεσης.

Μερικά από τα σχέδια συνδέονται με παραδοσιακά σύμβολα των Πάζυρικ, ενώ άλλα είναι εντελώς καινοφανή, υποδεικνύοντας ότι τα τατουάζ δεν ήταν απλώς φυλετικά ή τελετουργικά σημάδια. Όπως επισημαίνει ο Δρ. Κασπάρι, τα τατουάζ φαίνεται να είχαν νόημα για τη ζωή και όχι για τη μετά θάνατον ύπαρξη.

Ο ερευνητής Ντέιβιντ Λέιν από το Πανεπιστήμιο του Ιλλινόι θεωρεί ότι η λεπτομέρεια και η πολυπλοκότητα των τατουάζ αποδεικνύουν πως οι καλλιτέχνες ήταν σεβαστά μέλη της κοινωνίας, με τα σχέδια να αντανακλούν κοινωνικό ή πνευματικό στάτους.

Η αρχαιολόγος Ναταλία Πολόσμακ, που ανακάλυψε τη διάσημη “Παγωμένη Παρθένα” το1993, τονίζει πως αυτή η ανακάλυψη δεν αλλάζει ριζικά τις γνώσεις μας, αλλά αναδεικνύει την πρόοδο που έχει γίνει στη μη καταστροφική μελέτη αρχαίων υπολειμμάτων.

«Είναι ενθαρρυντικό», λέει, «ότι αυτές οι μούμιες και τα τατουάζ τους συνεχίζουν να εμπνέουν νέα γενιά ερευνητών».