Η επιθετική πολιτική επιβολής δασμών του Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ αυτή την εβδομάδα άφησε πίσω της πολλούς χαμένους — από μικρές και φτωχές χώρες όπως το Λάος και η Αλγερία, μέχρι πλούσιους εμπορικούς εταίρους των Ηνωμένων Πολιτειών όπως ο Καναδάς και η Ελβετία.

Όλες τους βρίσκονται πλέον αντιμέτωπες με ιδιαίτερα υψηλούς φόρους — δασμούς στα προϊόντα που εξάγουν προς τις ΗΠΑ, με ισχύ από τις 7 Αυγούστου.

Όπως μεταδίδει το Associated Press, οι μόνες χώρες που ίσως μπορούν να θεωρηθούν «κερδισμένες» είναι εκείνες που υποχώρησαν στις απαιτήσεις του Τραμπ, αποφεύγοντας μεγαλύτερη οικονομική ζημία. Παραμένει, ωστόσο, αβέβαιο αν τελικά κάποιος θα μπορέσει να ισχυριστεί ότι βγήκε ωφελημένος μακροπρόθεσμα, ακόμη και οι ίδιες οι Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες υποτίθεται πως θα αποκόμιζαν τα οφέλη από την προστατευτική αυτή πολιτική.

Ο Τραμπ επιβάλλει νέους δασμούς στους εμπορικούς εταίρους

Η εκτελεστική εντολή του Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ επιβάλλει δασμούς σε πλήθος χωρών και στην Ευρωπαϊκή Ένωση, με ισχύ από τις 7 Αυγούστου.

Λίστα εμπορικών εταίρων και των δασμών που δημοσιοποίησε ο Λευκός Οίκος:

«Σε πολλούς τομείς, όλοι είναι χαμένοι εδώ», δήλωσε ο Μπάρι Άπλτον, συνδιευθυντής του Κέντρου Διεθνούς Δικαίου στη Νομική Σχολή της Νέας Υόρκης.

Μόλις έξι μήνες μετά την επιστροφή του στον Λευκό Οίκο, ο Τραμπ έχει γκρεμίσει την παλιά παγκόσμια οικονομική τάξη. Αυτή που βασιζόταν σε συμφωνημένους κανόνες, δεν υπάρχει πια. Αντί αυτής, υπάρχει ένα σύστημα στο οποίο ο ίδιος ο Τραμπ καθορίζει τους κανόνες, χρησιμοποιώντας τη τεράστια οικονομική δύναμη των ΗΠΑ για να τιμωρήσει χώρες που δεν συμφωνούν με συμφωνίες εμπορίου που είναι μονόπλευρες και αποσπώντας τεράστιες παραχωρήσεις από εκείνες που συμφωνούν.

«Ο μεγαλύτερος νικητής είναι ο Τραμπ», δήλωσε ο Άλαν Γουόλφ, πρώην αξιωματούχος του εμπορίου των ΗΠΑ και αναπληρωτής γενικός διευθυντής στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου. «Πόνταρε ότι θα μπορούσε να φέρει άλλες χώρες στο τραπέζι με βάση τις απειλές, και τα κατάφερε — δραματικά.»

Όλα επιστρέφουν σε αυτό που ο Τραμπ αποκαλεί «Ημέρα Απελευθέρωσης» — 2 Απριλίου — όταν ο πρόεδρος ανακοίνωσε «ανταποδοτικούς» φόρους έως και 50% στις εισαγωγές από χώρες με τις οποίες οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν εμπορικά ελλείμματα, καθώς και 10% «βάσιμους» φόρους σχεδόν για όλους τους υπόλοιπους.

Επικαλέστηκε έναν νόμο του 1977 για να κηρύξει το εμπορικό έλλειμμα εθνική έκτακτη ανάγκη, δικαιολογώντας τους εκτεταμένους φόρους εισαγωγών του. Αυτό του επέτρεψε να παρακάμψει το Κογκρέσο, το οποίο παραδοσιακά έχει εξουσία πάνω στους φόρους, συμπεριλαμβανομένων των δασμών — όλα αυτά πλέον αμφισβητούνται στο δικαστήριο.

Οι νικητές θα εξακολουθήσουν να πληρώνουν υψηλότερους δασμούς απ’ ό,τι πριν ο Τραμπ αναλάβει την εξουσία

Ο Τραμπ υποχώρησε προσωρινά μετά την ανακοίνωση της Ημέρας Απελευθέρωσης, όταν αυτή προκάλεσε κατάρρευση στις χρηματοπιστωτικές αγορές και ανέστειλε τους ανταποδοτικούς δασμούς για 90 ημέρες, δίνοντας στις χώρες την ευκαιρία να διαπραγματευτούν.

Τελικά, ορισμένες από αυτές συμφώνησαν, υποχωρώντας στις απαιτήσεις του Τραμπ να πληρώσουν δασμούς που πριν από τέσσερις μήνες θα φαινόταν αδιανόητα υψηλοί, προκειμένου να συνεχίσουν να πωλούν στην τεράστια αμερικανική αγορά.

Το Ηνωμένο Βασίλειο συμφώνησε σε δασμούς 10% στις εξαγωγές του προς τις Ηνωμένες Πολιτείες — αυξημένους από το 1,3% πριν ο Τραμπ κλιμακώσει τον εμπορικό του πόλεμο με τον κόσμο. Οι ΗΠΑ ζήτησαν παραχωρήσεις, παρά το γεγονός ότι είχαν εμπορικό πλεόνασμα και όχι έλλειμμα με το Ηνωμένο Βασίλειο για 19 συνεχόμενα χρόνια.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Ιαπωνία αποδέχτηκαν δασμούς 15% από τις ΗΠΑ. Αυτοί είναι πολύ υψηλότεροι από τους χαμηλούς μονοψήφιους δασμούς που πλήρωσαν πέρυσι, αλλά χαμηλότεροι από τους δασμούς που απειλούσε ο Τραμπ (30% για την ΕΕ και 25% για την Ιαπωνία).

Επίσης, συμφωνίες με τον Τραμπ και αποδοχή υψηλών δασμών έκαναν και χώρες όπως το Πακιστάν, η Νότια Κορέα, το Βιετνάμ, η Ινδονησία και οι Φιλιππίνες.

Ακόμα και χώρες που είδαν τους δασμούς τους να μειώνονται από τον Απρίλιο χωρίς να καταλήξουν σε συμφωνία, εξακολουθούν να πληρώνουν πολύ υψηλότερους δασμούς απ’ ό,τι πριν ο Τραμπ αναλάβει την εξουσία. Για παράδειγμα, ο δασμός στην Ανγκόλα μειώθηκε στο 15% από το 32% τον Απρίλιο, αλλά το 2022 ήταν λιγότερο από 1,5%. Και ενώ η κυβέρνηση Τραμπ μείωσε τον δασμό στην Ταϊβάν στο 20% από το 32% τον Απρίλιο, ο πόνος θα εξακολουθήσει να γίνεται αισθητός.

«Το 20% από την αρχή δεν ήταν ο στόχος μας, ελπίζουμε ότι στις επόμενες διαπραγματεύσεις θα πετύχουμε έναν πιο ευνοϊκό και πιο λογικό φορολογικό συντελεστή», δήλωσε ο πρόεδρος της Ταϊβάν, Λάι Τσινγκ-τε, σε δημοσιογράφους στην Ταϊπέι την Παρασκευή.

Ο Τραμπ συμφώνησε επίσης να μειώσει τον δασμό στο μικρό νότιο αφρικανικό βασίλειο του Λεσότο στο 15% από το 50% που είχε ανακοινώσει τον Απρίλιο, αλλά η ζημιά ίσως να έχει ήδη γίνει εκεί.

Επίθεση στη Βραζιλία, σφυροκόπημα στον Καναδά, και συντριβή στους Ελβετούς

Οι χώρες που δεν υποχώρησαν — και εκείνες που βρήκαν άλλους τρόπους να προκαλέσουν την οργή του Τραμπ — δέχθηκαν σφοδρότερα πλήγματα.

Ακόμα και ορισμένες φτωχότερες χώρες δεν γλίτωσαν. Η ετήσια οικονομική παραγωγή του Λάος είναι 2.100 δολάρια ανά άτομο και της Αλγερίας 5.600 δολάρια — σε σύγκριση με τα 75.000 δολάρια των ΗΠΑ. Παρ’ όλα αυτά, το Λάος «χτυπήθηκε» με δασμό 40% και η Αλγερία με φόρο 30%.

Ο Τραμπ «χτύπησε» τη Βραζιλία με 50% φόρο εισαγωγής, κυρίως επειδή δεν του άρεσε ο τρόπος που αντιμετώπιζε τον πρώην Πρόεδρο της Βραζιλίας, Ζαΐρ Μπολσονάρο, ο οποίος αντιμετωπίζει δίκη για απόπειρα να ανατρέψει την ήττα του στις εκλογές του 2022. Αξιοσημείωτο είναι ότι οι ΗΠΑ εξήγαγαν περισσότερα στη Βραζιλία από ό,τι εισήγαγαν κάθε χρόνο από το 2007.

Η απόφαση του Τραμπ να επιβάλει δασμό 35% στον μακροχρόνιο σύμμαχο των ΗΠΑ, τον Καναδά, είχε εν μέρει ως στόχο να απειλήσει το Οτάβα για την πρόθεσή του να αναγνωρίσει το παλαιστινιακό κράτος. Ο Τραμπ είναι σφοδρός υποστηρικτής του Ισραηλινού Πρωθυπουργού, Μπενιαμίν Νετανιάχου.

Η Ελβετία «χτυπήθηκε» με φόρο εισαγωγής 39% — ακόμη υψηλότερο από το 31% που είχε ανακοινώσει ο Τραμπ στις 2 Απριλίου.

«Οι Ελβετοί πιθανώς να εύχονταν να είχαν κατασκηνώσει στην Ουάσινγκτον» για να καταλήξουν σε συμφωνία, δήλωσε ο Γουόλφ, που είναι τώρα ανώτερος συνεργάτης στο Ινστιτούτο Πίτερσον για τη Διεθνή Οικονομία. «Φαίνεται ξεκάθαρα ότι δεν είναι καθόλου ευχαριστημένοι.»

Οι τύχες ίσως αλλάξουν αν οι δασμοί του Τραμπ ανατραπούν στο δικαστήριο. Πέντε αμερικανικές επιχειρήσεις και 12 πολιτείες έχουν μηνύσει τον πρόεδρο, υποστηρίζοντας ότι οι δασμοί της Ημέρας Απελευθέρωσης ξεπέρασαν την εξουσία του βάσει του νόμου του 1977.

Τον Μάιο, το Δικαστήριο Διεθνούς Εμπορίου των ΗΠΑ, ένα εξειδικευμένο δικαστήριο στη Νέα Υόρκη, συμφώνησε και μπλόκαρε τους δασμούς, αν και η κυβέρνηση είχε τη δυνατότητα να συνεχίσει να τους συλλέγει ενώ η έφεση της διαρκούσε στο νομικό σύστημα, και ενδέχεται να καταλήξει στο Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ. Σε ακρόαση την Πέμπτη, οι δικαστές του Δικαστηρίου Εφέσεων για τον Ομοσπονδιακό Κύκλο φάνηκαν αμφίβολοι για τις δικαιολογίες του Τραμπ για τους δασμούς.

«Αν (οι δασμοί) καταργηθούν, τότε ίσως η Βραζιλία να είναι ο νικητής και όχι ο χαμένος», δήλωσε ο Άπλτον.

Πληρώνοντας περισσότερα για δέματα και βιντεοπαιχνίδια

Ο Τραμπ παρουσιάζει τους δασμούς του ως φόρο στις ξένες χώρες. Αλλά στην πραγματικότητα, οι δασμοί πληρώνονται από τις εισαγωγικές εταιρείες στις ΗΠΑ, οι οποίες προσπαθούν να μετακυλήσουν το κόστος στους πελάτες τους μέσω υψηλότερων τιμών. Αληθές είναι ότι οι δασμοί μπορούν να βλάψουν άλλες χώρες, αναγκάζοντας τους εξαγωγείς τους να μειώσουν τις τιμές και να θυσιάσουν τα κέρδη τους — ή να διακινδυνεύσουν να χάσουν μερίδιο αγοράς στις ΗΠΑ.

Ωστόσο, οι οικονομολόγοι της Goldman Sachs εκτιμούν ότι οι εξαγωγείς του εξωτερικού έχουν απορροφήσει μόλις το ένα πέμπτο των αυξανόμενων κόστων από τους δασμούς, ενώ οι Αμερικανοί και οι αμερικανικές επιχειρήσεις έχουν επωμιστεί το μεγαλύτερο μέρος του βάρους.

Οι Walmart, Procter & Gamble, Ford, Best Buy, Adidas, Nike, Mattel και Stanley Black & Decker έχουν αυξήσει τις τιμές λόγω των αμερικανικών δασμών.

«Αυτός είναι ένας φόρος κατανάλωσης, ο οποίος επηρεάζει δυσανάλογα εκείνους που έχουν χαμηλότερα εισοδήματα», δήλωσε ο Άπλτον. «Τα αθλητικά παπούτσια, τα σακίδια… οι συσκευές σας θα ανέβουν. Η τηλεόραση και τα ηλεκτρονικά σας θα ανέβουν. Οι συσκευές και οι κονσόλες για τα βιντεοπαιχνίδια σας θα ανέβουν, επειδή τίποτα από αυτά δεν παράγεται στην Αμερική.»

Ο εμπορικός πόλεμος του Τραμπ έχει αυξήσει τον μέσο δασμό στις ΗΠΑ από το 2,5% στην αρχή του 2025 στο 18,3% σήμερα, το υψηλότερο ποσοστό από το 1934, σύμφωνα με το Budget Lab του Πανεπιστημίου του Γέιλ. Και αυτό θα επιβάλει κόστος 2.400 δολαρίων στο μέσο νοικοκυριό, εκτιμά το εργαστήριο.

«Ο Αμερικανός καταναλωτής είναι ο μεγάλος χαμένος», είπε ο Γουόλφ.