Το άρθρο των New York Times αναλύει τις επιπτώσεις των πρόσφατων βομβαρδισμών των ΗΠΑ στο Ιράν και την πιθανότητα να επηρεάσουν τις πυρηνικές φιλοδοξίες της χώρας. Παρά την καταστροφή κρίσιμων εγκαταστάσεων, οι ειδικοί εκφράζουν αμφιβολίες ότι οι επιθέσεις θα αποθαρρύνουν το Ιράν από την απόκτηση πυρηνικών όπλων.
Αντίθετα, το Ιράν μπορεί να ερμηνεύσει τα γεγονότα ως επιβεβαίωση ότι οι χώρες που προχωρούν γρήγορα στην ανάπτυξη πυρηνικών ικανοτήτων δεν αντιμετωπίζουν επιθέσεις. Το άρθρο υπογραμμίζει τη διαρκή αβεβαιότητα στην περιοχή και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ουάσιγκτον για την ανάπτυξη μιας μακροπρόθεσμης στρατηγικής.
Πιο αναλυτικά
Ένα αξίωμα στον κόσμο της εθνικής ασφάλειας λέει ότι δεν μπορείς να βομβαρδίσεις μια χώρα ώστε να την αναγκάσεις να εγκαταλείψει τα προγράμματα πυρηνικών όπλων της. Η ίδια η επίθεση απλώς ενισχύει την αποφασιστικότητα της χώρας να αποκτήσει το απόλυτο αποτρεπτικό όπλο.
Δέκα ημέρες αφότου ο Πρόεδρος Τραμπ χρησιμοποίησε τις πιο ισχυρές βόμβες διάτρησης καταφυγίων και πυραύλους από υποβρύχιο για να καταστρέψει τρεις από τις πιο κρίσιμες πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν, αυτή η άποψη πρόκειται να δοκιμαστεί στην πράξη.
Την Τετάρτη, σε μια κίνηση που μπορεί να αποτελεί πρόγευση για το μέλλον, ο Πρόεδρος του Ιράν υπέγραψε νέο νόμο που αναστέλλει κάθε συνεργασία με τους επιθεωρητές πυρηνικών του ΟΗΕ. Η κίνηση αυτή παραβιάζει τις υποχρεώσεις του Ιράν που απορρέουν από την υπογραφή που έχει βάλει στην Συνθήκη Μη Διάδοσης των Πυρηνικών Όπλων.
Η αβεβαιότητα
Όμως, μετά τις επιδρομές βομβαρδιστικών B-2 Spirit τέτοιες νομικές λεπτομέρειες μπορεί να μην φαίνονται πια τόσο σημαντικές στους Ιρανούς όσο παλαιότερα. Και ίσως να αρχίζει ένα νέο κεφάλαιο στην εικοσιπενταετή ιστορία των πυρηνικών φιλοδοξιών του Ιράν — ένα κεφάλαιο στο οποίο ο κύριος στόχος της χώρας είναι να κρατά τον κόσμο σε αβεβαιότητα για το πόσο γρήγορα μπορεί να ανακάμψει από το συντριπτικό πλήγμα που δέχθηκε, και κατά πόσο διαθέτει το ουράνιο, την κρυφή τεχνογνωσία και τη βούληση να επιταχύνει την κούρσα για την απόκτηση βόμβας.
Οι περισσότεροι ειδικοί πιστεύουν ότι οι φυγοκεντρητές καταστράφηκαν. Ο Τραμπ μιλά σαν να επρόκειτο για μια και μοναδική επιχείρηση. «Δεν βλέπω να ξαναμπλέκονται με το πυρηνικό πρόγραμμα», δήλωσε στο ΝΑΤΟ, λες και οι φιλοδοξίες του Ιράν θάφτηκαν κάτω από τα ερείπια του Φόρντο και της Νατάνζ.
Ωστόσο, τα πράγματα μπορεί να μην είναι τόσο απλά. Καθώς η Ουάσιγκτον και η Τεχεράνη παραπατούν προς μια μετα-βομβαρδιστική πραγματικότητα, ο Λευκός Οίκος έχει αποφύγει οποιαδήποτε δημόσια περιγραφή μιας μακροπρόθεσμης στρατηγικής. Ο Τραμπ έχει αφήσει να εννοηθεί ότι μπορεί να υπάρξουν νέες διαπραγματεύσεις για άρση των κυρώσεων — αλλά προφανώς μόνο σε αντάλλαγμα τη δέσμευση του Ιράν να διαλύσει ό,τι έχει απομείνει από το πυρηνικό του πρόγραμμα και να επιτρέψει στους επιθεωρητές να κινηθούν ελεύθερα στη χώρα για να επαληθεύσουν τη συμμόρφωση.
Ο χαμηλής έντασης πόλεμος
Αυτό, όμως, δεν φαίνεται να συνάδει με το κλίμα που επικρατεί αυτή τη στιγμή στην Τεχεράνη. Όπως ήταν αναμενόμενο, ο κ. Τραμπ έχει επίσης δηλώσει ότι είναι «απολύτως» πρόθυμος να χτυπήσει ξανά αν υπάρξουν ενδείξεις ότι η χώρα προσπαθεί να ανασυγκροτήσει τις δυνατότητές της. Οι Ισραηλινοί αξιωματούχοι αποκαλούν αυτή την προσέγγιση «κούρεμα του γκαζόν».
Αλλά αυτό συνεπάγεται μια διαρκή κατάσταση χαμηλής έντασης πολέμου. Και δημιουργεί την πιθανότητα το Ιράν να χρησιμοποιήσει το μυστήριο γύρω από την τύχη και την τοποθεσία του ουρανίου σχεδόν κατάλληλου για βόμβα και την προοπτική μιας κρυφής αποθήκης με ατελείς νέους φυγοκεντρητές ως μοχλό πίεσης.
«Με το ‘κούρεμα του γκαζόν’, έχεις αβεβαιότητα, αστάθεια και συνεχιζόμενη στρατιωτική δράση», λέει ο Τζέικ Σάλιβαν, πρώην σύμβουλος εθνικής ασφαλείας υπό τον Πρόεδρο Τζό Μπάιντεν. «Αν όμως προσπαθήσεις να κάνεις μια συμφωνία, ο Πρόεδρος Τραμπ θα βρεθεί ξανά αντιμέτωπος με το ίδιο πρόβλημα που είχε πριν: θα επιμείνει στην πλήρη διάλυση του προγράμματος, κάτι στο οποίο το Ιράν πιθανότατα δεν θα συμφωνήσει ούτε τώρα; Ή θα προσπαθήσει να περιορίσει το πρόγραμμα, επιτρέποντας κάποιο χαμηλού επιπέδου, αυστηρά επιθεωρούμενο εμπλουτισμό, με τρόπο που να του δίνει εμπιστοσύνη ότι το Ιράν δεν μπορεί να φτιάξει πυρηνικά όπλα;»
Το καλύτερο χαρτί των Ιράνων
Με τις κύριες εγκαταστάσεις παραγωγής θαμμένες κάτω από τα ερείπια, το μοναδικό χαρτί που έχει στα χέρια του το Ιράν σήμερα είναι η υπόνοια — χωρίς καμία απόδειξη — ότι το απόθεμά του καυσίμου, αρκετό για περίπου 10 βόμβες, επιβίωσε και ότι οι επιζώντες Ιρανοί πυρηνικοί επιστήμονες έχουν πρόσβαση σε αυτό. Μπορεί να μπλοφάρουν. Όμως, είναι το καλύτερο χαρτί που έχουν να παίξουν. Και ο μόνος τρόπος να είναι κανείς σίγουρος, σημειώνει ο κ. Σάλιβαν, είναι «με μια συμφωνία, η οποία να διασφαλίζει ότι κάθε εκατοστό του προγράμματος θα επιθεωρείται».
Οι Ιρανοί επιμένουν ότι θέλουν διαβεβαιώσεις πως δεν θα δεχθούν νέα επίθεση κατά τη διάρκεια διαπραγματεύσεων. Είναι αβέβαιο αν θα πίστευαν μια τέτοια δέσμευση ακόμη κι αν τους προσφερθεί, αφού ο κ. Τραμπ δήλωσε στα μέσα Ιουνίου ότι τους έδινε δύο εβδομάδες για να απαντήσουν στην τελική αμερικανική πρόταση. Τα βομβαρδιστικά B-2 βρέθηκαν πάνω από τους στόχους τους δύο ημέρες αργότερα.
Καθώς οι ηγέτες του Ιράν παρουσιάζουν το τέλος της σύγκρουσης με το Ισραήλ ως νίκη και υποβαθμίζουν τις ζημιές από τα αμερικανικά πλήγματα, οι ειδικοί βλέπουν ελάχιστες ελπίδες για μια συμφωνία που να ικανοποιεί και τις δύο πλευρές.
Το κεντρικό ερώτημα, φυσικά, είναι ποιο μάθημα θα αντλήσουν οι Ιρανοί καθώς εξετάζουν τις ζημιές που υπέστησαν. Ο κ. Τραμπ και ο υπουργός Άμυνας του, Πιτ Χέγκσεθ, έχουν δηλώσει ότι υπάρχει μόνο ένα μάθημα για τους Ιρανούς: το πυρηνικό τους πρόγραμμα τελείωσε. Γι’ αυτό ο κ. Τραμπ και ο κ. Χέγκσεθ επενδύουν τόσο πολύ στη ρητορική ότι το πρόγραμμα «εξαλείφθηκε», υπονοώντας ότι δεν μπορεί ποτέ να αναβιώσει.
Το συμπέρασμα της Τεχεράνης
Οι περισσότεροι ειδικοί αναμένουν ότι το Ιράν θα καταλήξει σε διαφορετικό συμπέρασμα — ότι το μάθημα των τελευταίων δέκα ημερών είναι πως οι χώρες που πλησιάζουν την απόκτηση πυρηνικών όπλων, αλλά σταματούν λίγο πριν περάσουν την κόκκινη γραμμή, όπως έκανε το Ιράν, βομβαρδίζονται. Αντιθέτως, οι χώρες που προχωρούν γρήγορα στην απόκτηση πυρηνικού οπλοστασίου, δεν βομβαρδίζονται.
Οι Ισραηλινοί βομβάρδισαν τον αντιδραστήρα Οσιράκ το 1981 για να εμποδίσουν το Ιράκ να αποκτήσει την ατομική βόμβα, αν και ο Σαντάμ Χουσεΐν αναβίωσε το πρόγραμμα πριν από τον πρώτο πόλεμο του Κόλπου, μόνο για να αποκαλυφθεί και να διαλυθεί. (Δεν κατάφερε να το επαναφέρει πριν από την αμερικανική εισβολή το 2003.)
Λίγο περισσότερο από δύο δεκαετίες αργότερα, ο συνταγματάρχης Μουαμάρ αλ-Καντάφι εγκατέλειψε το υπό διαμόρφωση πυρηνικό του πρόγραμμα, προτού ακόμη αποσυσκευαστούν τα περισσότερα εξαρτήματα — μια κίνηση που ίσως μετάνιωσε, καθώς κυνηγήθηκε και σκοτώθηκε οκτώ χρόνια αργότερα στη Λιβύη.
Το 2007, ισραηλινά μαχητικά κατέστρεψαν έναν πυρηνικό αντιδραστήρα στη Συρία που κατασκευαζόταν με τη βοήθεια της Βόρειας Κορέας, για να αποτρέψουν την κυβέρνηση Άσαντ από το να ακολουθήσει τον πυρηνικό δρόμο. Και στις τρεις περιπτώσεις, οι χώρες δεν είχαν φτάσει ακόμη στο κατώφλι της βόμβας.
Το λάθος που δεν θα επαναλάβουν οι Ιρανοί
Όμως το Ιράν μπορεί να συμπεράνει από τα γεγονότα των τελευταίων δέκα ημερών ότι η σοφότερη επιλογή για το μέλλον του είναι να ακολουθήσει την πορεία της Βόρειας Κορέας. Αντί να πλησιάσει τη γραμμή της πυρηνικής κατοχής, την πέρασε, πραγματοποιώντας την πρώτη της πυρηνική δοκιμή το 2006, επί προεδρίας Τζορτζ Γ. Μπους. Από τότε η Βόρεια Κορέα έχει αναπτύξει ένα οπλοστάσιο με 60 ή και περισσότερα πυρηνικά όπλα, σύμφωνα με ειδικούς, και προσεγγίζει την ικανότητα να πλήξει τις Ηνωμένες Πολιτείες με τους πυραύλους της — ένας από τους λόγους που ο κ. Τραμπ πιέζει τόσο για μια αντιπυραυλική ασπίδα που ονομάζει «Χρυσή Θόλο».
Ένας πρώην υψηλόβαθμος αξιωματούχος των υπηρεσιών πληροφοριών σημείωσε ότι αν το Ιράν διέθετε ήδη πυρηνικά όπλα, αντί να κινείται αργά προς την απόκτησή τους, ούτε το Ισραήλ ούτε οι Ηνωμένες Πολιτείες θα είχαν διακινδυνεύσει να το χτυπήσουν. Είναι, πρόσθεσε, ένα λάθος που οι Ιρανοί δεν είναι πιθανό να επαναλάβουν