Τούρκοι αναλυτές τονίζουν ότι η απειλή δεν είναι πια η στρατιωτική εισβολή, αλλά η εσωτερική αποσύνθεση της γειτονικής τους χώρας.

Για την Τουρκία η σύγκρουση Ισραήλ – Ιράν δεν είναι απλώς άλλη μία γεωπολιτική ανάφλεξη της Μέσης Ανατολής. Είναι η πιο επικίνδυνη εξωτερική κρίση των τελευταίων ετών, γιατί την αγγίζει όχι μόνο γεωγραφικά, αλλά και θεσμικά, ιδεολογικά, εσωτερικά.

Του ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ ΑΡΕΤΑΙΟΥ – ΠΗΓΗ: Realnews

Καθώς η ισορροπία ισχύος μετατοπίζεται και το Ιράν αποδυναμώνεται, η Άγκυρα βλέπει μπροστά της το φάσμα ενός εφιαλτικού σεναρίου: την ανάπτυξη φυγόκεντρων δυνάμεων στο Ιράν (που απαρτίζεται από διαφορετικούς πληθυσμούς και φιλοξενεί στους κόλπους του έναν μεγάλο αριθμό Κούρδων – 8 εκατομμύρια), κατάρρευση της κρατικής του υπόστασης και αποσταθεροποίηση στα ανατολικά σύνορα της Τουρκίας, εντεινόμενη αίσθηση απειλής από αύξηση των φυγόκεντρων δυνάμεων στο εσωτερικό της και τέλος την απώλεια του ελέγχου σε ένα περιβάλλον όπου όλοι παίζουν τα χαρτιά τους για την επόμενη ημέρα.

Όπως χαρακτηριστικά αναφέρουν Τούρκοι αναλυτές, η απειλή για την Άγκυρα δεν είναι πια η στρατιωτική εισβολή, αλλά η εσωτερική αποσύνθεση. Ο ισραηλινός αεροπορικός βομβαρδισμός κατά ιρανικών στόχων και η βαλλιστική απάντηση της Τεχεράνης λειτούργησαν σαν σεισμικό ρήγμα στην Τουρκία, καθώς ενεργοποίησαν όλα τα υπαρξιακά αντανακλαστικά και τους διαχρονικούς φόβους του πολιτικού και στρατιωτικού κατεστημένου, αλλά και της κοινωνίας. Η ανησυχία διαπερνά οριζόντια το φάσμα της ενημέρωσης: από τις φιλοκυβερνητικές «Milliyet» και «Sabah» έως τα αντιπολιτευόμενα T24 και «BirGün», δύο είναι τα ερωτήματα: «Είμαστε οι επόμενοι;» και «Πώς μπορούμε να αμυνθούμε ως κράτος αλλά και ως κοινωνία;». Άλλωστε το καθεστώς Ερντογάν, με πρώτο τον εθνικιστή εταίρο του, Ντεβλέτ Μπαχτσελί, προειδοποιεί σαφώς ότι «μετά το Ιράν, επόμενος στόχος του Ισραήλ είναι η Τουρκία».

Ο φόβος

Ο Οζάι Σεντίρ στη φιλοκυβερνητική «Milliyet» περιγράφει το μακροπρόθεσμο σχέδιο αποσταθεροποίησης της περιοχής από το Ισραήλ ως μια «στρατηγική τριών φάσεων»: πρώτα το Ιράκ, μετά η Συρία και τώρα το Ιράν. Ο επόμενος κρίκος; Η Τουρκία. Το σενάριο ενός «Διαδρόμου του Δαβίδ» επανέρχεται δριμύτερο, περιλαμβάνοντας κουρδικές περιοχές της Συρίας, του Ιράκ αλλά και υπαινικτικά- της Τουρκίας. Τόσο ο φιλοκυβερνητικός όσο και ο εθνικιστικός αντιπολιτευόμενος Τύπος κάνουν λόγο για «πράκτορες της Μοσάντ στο Ιράν» που θα μπορούσαν να βρουν αντίστοιχους «εσωτερικούς προδότες» στην Τουρκία. Η κρίση του Ιράν γίνεται έτσι καθρέφτης για την Τουρκία και το ερώτημα που τίθεται επιτακτικά πια είναι όχι μόνο πώς θα αντιδράσει απέναντι σε έναν εξωτερικό εχθρό, αλλά κυρίως πώς θα διατηρήσει εσωτερική συνοχή εν μέσω κλίματος παράνοιας, καταγγελτικού αυταρχισμού και κυμάτων φυλακίσεων αντιφρονούντων.

Ο Μεχμέτ Γιλμάζ στο αντιπολιτευόμενο T24 το έθεσε καθαρά: το πρόβλημα δεν είναι η ισχύς του Ισραήλ, αλλά η αδυναμία του Ιράν να προστατεύσει τον εαυτό του. Η δολοφονία του Χανίγιε στην Τεχεράνη, στο ίδιο του το έδαφος, δείχνει ότι μια θεοκρατία χωρίς θεσμούς είναι ευάλωτη σε κάθε είδους επιθετικότητα. «Η Τουρκία», προειδοποιεί, «διατρέχει τον ίδιο κίνδυνο, αν συνεχίσει να αποδυναμώνει τη θεσμική επάρκεια υπέρ της κομματικής πίστης».

Η Άγκυρα, επισήμως, αντέδρασε με σφοδρότητα, χαρακτηρίζοντας την επίθεση του Ισραήλ ως «βαρβαρότητα», προειδοποιώντας για «ανεξέλεγκτο γενικευμένο πόλεμο» στη Μέση Ανατολή. Ταυτόχρονα, στον φιλοκυβερνητικό Τύπο ξεκίνησε νέα εκστρατεία για την αναβάθμιση της αμυντικής ικανότητας της Τουρκίας. Ο Οκάν Μουντερισόγλου στη «Sabah» έγραψε ότι η Τουρκία «προσαρμόζεται στις νέες μορφές πολέμου» και επενδύει σε αεράμυνες τύπου Iron Dome, με συστήματα όπως το HiSAR και το SiPER να αναδεικνύονται ως οι βάσεις της «αντιαεροπορικής κυριαρχίας» στη νέα εποχή.

Σύσσωμος ο φιλοκυβερνητικός τύπος προβάλλει με επιμονή το αφήγημα μιας ισχυρής Τουρκίας και ενός Ερντογάν που διαδραματίζει καταλυτικό ρόλο στις διπλωματικές επαφές και εξελίξεις, ενώ ο αντιπολιτευόμενος φτάνει στο σημείο να αμφισβητεί ακόμα και την ικανότητα της αεράμυνας της χώρας. «Μέσα από τις αντιφάσεις αυτές και τα ακραία αφηγήματα διαφαίνεται μια βαθιά ανασφάλεια», λένε σκωπτικά στην «R» αναλυτές.

Στο εσωτερικό μέτωπο, το χάσμα μεγαλώνει. Φιλοκυβερνητικοί σχολιαστές αφήνουν υπονοούμενα για νέες «εκκαθαρίσεις», προβλέποντας κύματα διώξεων ενάντια σε «προδότες» και ο Μπαχτσελί χαρακτηρίζει την επίθεση στο Ιράν «μήνυμα προς την Τουρκία», απαιτώντας επιφυλακή και ενότητα, με όρους όμως υποταγής, όχι συναίνεσης.

Αντιπολιτευόμενοι αναλυτές, όπως ο Μουράτ Σαμπουντζού στο T24, εκτιμούν ότι η κυβέρνηση μπορεί να εκμεταλλευτεί το κλίμα για να επιβάλει νέο Σύνταγμα, αποκλείοντας αντιπάλους όπως ο Εκρέμ Ιμάμογλου και θεμελιώνοντας ένα καθεστώς απόλυτου ελέγχου. Και προειδοποιούν ότι η ενότητα στο εσωτερικό μέτωπο δεν μπορεί να χτιστεί πάνω σε κλιμακούμενη καταστολή. Ο Ακίφ Μπεκί στην ισλαμική, αλλά αντιπολιτευόμενη «Karar» τάσσεται υπέρ μιας πολιτικής εξομάλυνσης, όχι στρατιωτικοποίησης. Η Τουρκία, εκτιμά, δεν χρειάζεται μόνο ισχυρό στρατό, αλλά και εμπιστοσύνη στους θεσμούς, στην κοινωνική συνοχή, στην κοινή ηθική γλώσσα. Σε ολόκληρο το πολιτικό φάσμα όλοι ουσιαστικά συμφωνούν, ο καθένας με τον δικό του διαφορετικό τρόπο, ότι η Τουρκία είναι ευάλωτη. Όχι τόσο γιατί απειλείται από το Ισραήλ ή το Ιράν, αλλά γιατί σπαράσσεται από τις ίδιες της τις αντιφάσεις.

Οι θεσμοί της είναι εύθραυστοι, οι πολίτες της φοβισμένοι, οι ηγέτες της διχασμένοι, οι «προδότες» και οι «πράκτορες της Μοσάντ» είναι στα στόματα όλων. Μέσα στο κλίμα αυτό, η αντιπολίτευση επιμένει στην ανάγκη πρόωρων εκλογών, ενώ οξύνονται οι ανησυχίες ότι ο πόλεμος στην Μέση Ανατολή θα πλήξει ακόμα περισσότερο την ήδη ευάλωτη τουρκική οικονομία.