Νέοι κίνδυνοι και προκλήσεις για τον κλάδο της ναυτιλίας παγκοσμίως προκαλούνται από τις συνεχείς γεωπολιτικές εντάσεις, σύμφωνα με την έκθεση Safety and Shipping Review της Allianz Commercial.
Όπως σημειώνεται σε ανακοίνωση με αφορμή τα ευρήματα της έρευνας της Allianz, ο κλάδος της ναυτιλίας βρίσκεται αντιμέτωπος με ένα όλο και πιο ασταθές και περίπλοκο περιβάλλον λειτουργίας που χαρακτηρίζεται από επιθέσεις σε πλοία, κατασχέσεις σκαφών, κυρώσεις, καθώς και συνέπειες από περιστατικά που αφορούν ζημιές σε κρίσιμα υποθαλάσσια καλώδια.
Επιπλέον, το ντόμινο της αύξησης του προστατευτισμού και των δασμών απειλεί να αναδιαμορφώσει τις εφοδιαστικές αλυσίδες και να ανατρέψει τις καθιερωμένες εμπορικές σχέσεις.
Δεδομένου ότι το 90% του διεθνούς εμπορίου μεταφέρεται μέσω θαλάσσης, οι εξελίξεις αυτές προκαλούν ανησυχία, ιδιαίτερα καθώς ο κλάδος συνεχίζει να αντιμετωπίζει την προοπτική μεγάλων αποζημιώσεων λόγω παραδοσιακών κινδύνων, όπως οι πυρκαγιές, οι συγκρούσεις και οι προσαράξεις, που παραμένουν οι βασικές αιτίες ολικής απώλειας πλοίων μεγάλου μεγέθους.
Ωστόσο, υπάρχουν και θετικά νέα: Η ναυτιλία έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο στον τομέα της θαλάσσιας ασφάλειας τα τελευταία χρόνια. Τη δεκαετία του 1990, ο παγκόσμιος στόλος έχανε περισσότερα από 200 πλοία ετησίως. Αυτός ο αριθμός είχε μειωθεί στο μισό πριν από 10 χρόνια και σήμερα έχει υποχωρήσει σε ιστορικά χαμηλό επίπεδο, μόλις 27 απώλειες έως το τέλος του 2024 (έναντι 35 το 2023).
«Η σημασία του πολιτικού κινδύνου και των συγκρούσεων ως πιθανή αιτία ναυτιλιακών απωλειών αυξάνεται, καθώς εντείνονται οι γεωπολιτικές εντάσεις. Οι συνολικές απώλειες από παραδοσιακές αιτίες μπορεί να έχουν μειωθεί με την πάροδο του χρόνου, όμως ενδέχεται να βρισκόμαστε σε ένα σημείο όπου αυτή η θετική τάση αντισταθμίζεται από την αυξανόμενη έκθεση σε πολέμους και πολιτικούς κινδύνους. Ως κλάδος, βρισκόμαστε σε καλύτερη θέση όσον αφορά τους παραδοσιακούς κινδύνους, αλλά η προσοχή στρέφεται ξανά στους γεωπολιτικούς κινδύνους», δηλώνει ο Captain Rahul Khanna, Global Head of Marine Risk Consulting της Allianz Commercial.
Η εμπορική σύγκρουση μεταξύ ΗΠΑ-Κίνας και η αύξηση του «σκιώδους στόλου» φέρνουν αβεβαιότητα και προκλήσεις.
Η Κίνα υπήρξε ο βασικός στόχος των προστατευτικών μέτρων της κυβέρνησης των ΗΠΑ, με δασμούς να φτάνουν έως και το 145%, πριν οι δύο χώρες συμφωνήσουν σε μείωσή τους για διάστημα 90 ημερών. Οι εξελίξεις έχουν επηρεάσει σημαντικά το παγκόσμιο θαλάσσιο εμπόριο, καθώς περίπου το 18% του παγκόσμιου εμπορίου υπόκειται πλέον σε δασμούς, μέχρι τα μέσα Απριλίου 2025, σε σύγκριση με μόλις 4% στις αρχές Μαρτίου. Μάλιστα, καταγράφηκε δραματική πτώση στις θαλάσσιες μεταφορές αμέσως μετά τις ανακοινώσεις της «Ημέρας Απελευθέρωσης».
Παρότι οι μελλοντικές εμπορικές πολιτικές των Η.Π.Α. παραμένουν αβέβαιες, ένα άλλο φαινόμενο αναδεικνύεται σε ολοένα και μεγαλύτερη πρόκληση για τη ναυτιλιακή και την ασφαλιστική βιομηχανία: ο σκιώδης στόλος. Από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, το μέγεθος του σκιώδους στόλου έχει αυξηθεί σημαντικά.
Σήμερα, περίπου το 17% του παγκόσμιου στόλου δεξαμενόπλοιων εκτιμάται ότι ανήκει σε αυτό το δίκτυο, με σχεδόν 600 δεξαμενόπλοια να μεταφέρουν μόνο ρωσικό πετρέλαιο. Τα πλοία του σκιώδους στόλου έχουν εμπλακεί σε δεκάδες περιστατικά παγκοσμίως, όπως πυρκαγιές, συγκρούσεις και διαρροές πετρελαίου.
«Παρόλο που οι πρόσφατες κυρώσεις καθιστούν πιο δύσκολες τις δραστηριότητες αυτών των πλοίων, ο σκιώδης στόλος εξακολουθεί να αποτελεί σοβαρή απειλή για τη ναυτιλία και το περιβάλλον, καθώς πολλά από αυτά τα πλοία είναι πιθανόν παλαιά, με κακή συντήρηση και ανεπαρκή ασφαλιστική κάλυψη. Σε περίπτωση διαρροής πετρελαίου από δεξαμενόπλοιο του σκιώδους στόλου, το κόστος καθαρισμού θα μπορούσε να φτάσει έως και τα 1,6 δισεκατομμύρια δολάρια Η.Π.Α.», αναφέρει ο Justus Heinrich, Global Product Leader, Marine Hull, Allianz Commercial.
Οι πυρκαγιές και τα εσφαλμένα δηλωμένα φορτία παραμένουν κορυφαίες ανησυχίες για τα μεγάλα πλοία.
Οι πυρκαγιές σε μεγάλα πλοία εξακολουθούν να αποτελούν σοβαρή ανησυχία για τις ασφαλιστικές εταιρείες στον τομέα των σκαφών και των φορτίων. Το 2024 αναφέρθηκαν επτά ολικές απώλειες πλοίων όλων των τύπων, αριθμός ίδιος με εκείνον της προηγούμενης χρονιάς. Ο συνολικός αριθμός των περιστατικών αυξήθηκε σε ετήσια βάση, φτάνοντας τα 250 περιστατικά, αποτελώντας τον υψηλότερο δεκαετίας. Περίπου το 30% αυτών των πυρκαγιών σημειώθηκε σε πλοία εμπορευματοκιβωτίων, φορτηγά ή roll-on/roll-off (ro-ros) πλοία (σύνολο 69 περιστατικά). Πάνω από 100 ολικές απώλειες πλοίων την τελευταία δεκαετία οφείλονται σε πυρκαγιές.
Γίνονται προσπάθειες για τον περιορισμό των κινδύνων αυτών, με ρυθμιστικές αλλαγές και τεχνολογικές εξελίξεις που στοχεύουν στην αντιμετώπιση της εσφαλμένης δήλωσης φορτίου, η οποία αποτελεί βασικό παράγοντα πρόκλησης τέτοιων πυρκαγιών. Αυτό είναι πολύ κρίσιμο καθώς η ηλεκτροκίνηση της παγκόσμιας οικονομίας δημιουργεί νέες προκλήσεις, λόγω της αυξημένης μεταφοράς μπαταριών ιόντων λιθίου και συστημάτων αποθήκευσης ενέργειας από μπαταρίες.
Στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και της Μαύρης Θάλασσας, όπου περιλαμβάνεται και η Ελλάδα, καταγράφηκαν 4 συνολικές απώλειες πλοίων το 2024, καθιστώντας την μία από τις βασικές περιοχές με ναυτικά ατυχήματα παγκοσμίως, μαζί με τα Βρετανικά Νησιά. Επιπλέον, σημειώθηκαν 694 ναυτικά περιστατικά, ο δεύτερος υψηλότερος αριθμός παγκοσμίως για το έτος. Η περιοχή αυτή καταγράφει σταθερά υψηλή δραστηριότητα και επικινδυνότητα την τελευταία δεκαετία, γεγονός που αντανακλά τη στρατηγική της σημασία για το διεθνές εμπόριο.
«Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο κλάδος της ναυτιλίας γίνεται πιο ανθεκτικός απέναντι στους κινδύνους που σχετίζονται με μεγάλα πλοία, ωστόσο δεν μπορούμε να πούμε πως αυτοί οι κίνδυνοι έχουν τεθεί πλήρως υπό έλεγχο. Παρ’ όλα αυτά, οι μόλις 27 ολικές απώλειες μέσα στο 2024 καταδεικνύουν τη θετική πορεία. Για να το θέσουμε σε προοπτική: ο παγκόσμιος στόλος αριθμεί πάνω από 100.000 πλοία (100 GT+). Ωστόσο, η αβεβαιότητα και οι πολλαπλοί κίνδυνοι παραμένουν.
Οι κυβερνοεπιθέσεις και οι παρεμβολές στο GPS αυξάνονται. Οι εκεχειρίες έχουν γεννήσει ελπίδες, αλλά η απειλή για την ασφάλεια στην Ερυθρά Θάλασσα και οι διαταραχές στις εφοδιαστικές αλυσίδες αναμένεται να συνεχιστούν. Την ίδια στιγμή, η πράσινη μετάβαση απαιτεί σημαντική πρόοδο. Τα επόμενα χρόνια θα είναι καθοριστικά και θα διαμορφώσουν την πορεία του κλάδου και του παγκόσμιου εμπορίου», εξηγεί ο Captain Rahul Khanna, Global Head of Marine Risk Consulting, Allianz Commercial.
