Πριν από περίπου τρεις μήνες, η καταστροφική εμφάνιση του προέδρου Τζο Μπάιντεν στην προεκλογική τηλεοπτική συζήτηση με τον πρώην προέδρου Ντόναλντ Τραμπ τον ανάγκασε τελικά να αποσύρει την υποψηφιότητά του για την προεδρία των ΗΠΑ. Χθες το βράδυ, οι Αμερικανοί ψηφοφόροι είχαν την ευκαιρία να δουν την πρώτη άμεση και ζωντανή αντιπαράθεση των δύο τελικών υποψηφίων των Δημοκρατικών και των Ρεπουμπλικάνων για τον Λευκό Οίκο τα επόμενα τέσσερα χρόνια.

Αλλά και για τους δύο υποψήφιους ήταν μια σημαντική ευκαιρία να εκφράσουν τις απόψεις τους μπροστά στους πολίτες των ΗΠΑ, ενώ εξελίσσεται αυτή η πρωτόγνωρη για τα αμερικανικά χρονικά προεκλογική κούρσα.

Πολλές φορές έχει ακουστεί ότι, ιδιαίτερα στην πολιτική, οι λέξεις έχουν τον τρόπο να παρακάμπτουν την αλήθεια, όμως οι ειδικοί στη μη λεκτική επικοινωνία επισημαίνουν ότι τα μηνύματα που επικοινωνούμε με το σώμα μας – ένα ανασηκωμένο φρύδι, σφιγμένα χείλη, ένα σφιχτό χαμόγελο – εκφράζουν αυθεντικά συναισθήματα που σπάνια συναντάμε στις ξύλινες ομιλίες. Η εικόνα των δύο υποψήφιων στο ντιμπέιτ της Φιλαδέλφειας δεν θα μπορούσε να αποτελέσει εξαίρεση.

Χειραψίες  

Ο Τραμπ και ο Μπάιντεν δεν είχαν δώσει τα χέρια στην αρχή της συζήτησής τους τον περασμένο Ιούνιο και πολλοί πίστευαν ότι οι δύο υποψήφιοι θα απέφευγαν και χθες να ανταλλάξουν κάποια χειραψία.

Όμως η Χάρις είχε άλλα σχέδια. Αν και ο Τραμπ φάνηκε απρόθυμος, παίρνοντας τη θέση του πίσω από το βήμα του, η Χάρις διέσχισε το πάλκο, άπλωσε το χέρι της και τον χαιρέτησε. Μια χειραψία δεν είναι απλώς ένας χαιρετισμός: επικοινωνεί ευγένεια, ένα βασικό επίπεδο σεβασμού τόσο προς τον συνομιλητή, όσο και, στην περίπτωση ενός ντιμπέιτ, προς τον αμερικανικό λαό. Με την κίνηση αυτή, η Χάρις πέρασε το μήνυμά της για ενότητα έναντι του διχασμού και έδειξε ότι δεν φοβόταν να αντιμετωπίσει τον Τραμπ, που πιάστηκε απροετοίμαστος. Καθώς επέστρεφε στο βήμα της, το μεγάλο χαμόγελο στο πρόσωπό της έδειχνε ότι πήρε αυτό που ήθελε και το ήξερε.

Η ένταση της ομιλίας

Στην αρχή της συζήτησης, διακρινόταν μια ένταση στην εκφορά του λόγου της Χάρις, καθώς ξεροκατάπινε ενώ μιλούσε με ιδιαίτερα τεντωμένους τους μύες του λαιμού. Από μη λεκτική σκοπιά, για ένα εκπαιδευμένο μάτι αυτό το είδος έντασης δείχνει χαμηλότερα επίπεδα αυτοπεποίθησης, αν και ανέκαμψε καθώς συνεχιζόταν η συζήτηση. Συγκριτικά, ο Τραμπ φαινόταν πιο έτοιμος, λιγότερο νευρικός από την αρχή της συζήτησης.

Βλέμμα απευθείας στα μάτια

Σε όλη τη διάρκεια της συζήτησης, θα δυσκολευόταν κάποιος να βρει μια στιγμή που ο Τραμπ κοίταζε την Χάρις στα μάτια. Όταν εκείνη μιλούσε, ο Τραμπ κοίταζε ευθεία μπροστά. Όμως ένας αληθινός ηγέτης απαιτείται να αντιμετωπίζει κατά μέτωπο τον αντίπαλο. Η άρνηση του Τραμπ να αντικρύσει την Χάρις στα μάτια για 90 λεπτά θα μπορούσε να διαβαστεί με πολλούς τρόπους: ως μια μορφή αδιαφορίας, ασέβειας ή ακόμη και φόβου.

Αντίθετα, η Χάρις κοίταζε συνεχώς τον Τραμπ ενώ μιλούσε. Όταν του απευθυνόταν, έκανε χειρονομίες προς το μέρος του, ακόμα κι όταν δεν την κοιτούσε.

Η δυσπιστία της Χάρις

Όταν ο Τραμπ κατηγόρησε τη Χάρις ότι είναι «μαρξίστρια» λόγω της ακαδημαϊκής καριέρας του πατέρα της, εκείνη τον κοίταξε με το χέρι της στο πηγούνι, με ένα βλέμμα απόλυτης δυσπιστίας. Ήταν ένας σκόπιμα εντυπωσιακός τρόπος για να πει σιωπηλά ότι «δεν μπορώ καν να πιστέψω αυτό που λες».

Τη συμπεριφορά αυτή την επανέλαβε πολλές φορές, όταν ο Τραμπ έλεγε κάτι που η ίδια το αντιλαμβανόταν ως εξωφρενικό. Είναι μια στάση που δείχνει ότι η Χάρις είναι πρόθυμη να μεταφέρει τα συναισθήματά της άμεσα και απροκάλυπτα, χωρίς φόβο, κοιτάζοντας κατάματα τον Τραμπ.

Τα σφιγμένα χείλη του Τραμπ

Ο Τραμπ συχνά αντιδρά με τον ίδιο τρόπο όταν ακούει κάτι που δεν του αρέσει: σφίγγει τα χείλη του προς τα εμπρός και αυτή η συμπεριφορά συνδέεται συνήθως με διαφωνία προς τα λεγόμενα ή αντιπάθεια προς τον συνομιλητή. Είναι ο κλασικός μορφασμός του όταν του επισημαίνουν πόσοι από τους πρώην υπαλλήλους του – συμπεριλαμβανομένου του πρώην αρχηγού του επιτελείου του – δεν τον υποστηρίζουν πλέον.

Ο καγχασμός της Χάρις

Πολλές φορές, ένας ισχυρισμός είναι τόσο εξωφρενικός που δεν αξίζει καμία άμεση απάντηση, παρά μόνο το γέλιο. Όταν ο Τραμπ ισχυρίστηκε για άλλη μια φορά χωρίς αποδεικτικά στοιχεία ότι οι μετανάστες τρώνε τα κατοικίδια ζώα των ανθρώπων, η Χάρις γέλασε ανοιχτά με τα λεγόμενά του – μια έντονη αντίθεση με τον σοβαρό ύφος που είχε πάρει ο Τραμπ. Αυτή η χρήση συναισθηματικής αντίθεσης υπονομεύει δραματικά το επιχείρημα του συνομιλητή και ειδικοί επισημαίνουν ότι πρόκειται για τεχνική που παρατηρείται συχνά στα δικαστήρια, όταν οι δικηγόροι χρησιμοποιούν χιούμορ για να ξεφουσκώσουν έναν εξαιρετικά σοβαρό και παραπλανητικό ισχυρισμό.

Το χαμόγελο «Τζόκερ» του Τραμπ

Όταν ο Τραμπ άκουσε κάτι που απορρίπτει – όταν η Χάρις τον επέκρινε για τη στάση του στις 6 Ιανουαρίου 2020 – τράβηξε τα χείλη του σε ένα σφιχτό, υπερβολικά δραματοποιημένο χαμόγελο, σηκώνοντας τα φρύδια του ψηλά, σαν τον «Τζόκερ» από την ομώνυμη ταινία. Αποτελεί ένα απορριπτικό μορφασμό, που εκφράζει σαρκασμό ή περιφρόνηση. Σε ένα αληθινό χαμόγελο, τα μάτια δημιουργούν ρυτίδες με φυσικό τρόπο καθώς ο κύριος ζυγωματικός μυς τραβάει τις γωνίες του στόματος σε ένα εύκολο γέλιο. Στον Τραμπ, η σταθερότητα των χειλιών του πρόδιδε την ψεύτικη έκφραση και είναι μια συμπεριφορά που έχει επιδείξει και σε προηγούμενες συζητήσεις.

Βλεφαρίσματα

Η Χάρις και ο Τραμπ έχουν σαφώς πολύ λίγα πράγματα κοινά και ένα από αυτά είναι ότι και οι δύο βλεφαρίζουν υπερβολικά και έντονα όταν ακούν κάτι που βρίσκουν παράλογο. Οι άνθρωποι γενικά έχουμε την τάση να χρησιμοποιούμε συχνά επαναλαμβανόμενα βλεφαρίσματα για να δείξουμε διαφωνία ή δυσπιστία. Είναι μια αποτελεσματική επικοινωνιακή συμπεριφορά επειδή είναι εξαιρετικά οπτική: οι θεατές το παρατηρούν αμέσως και δεν διαταράσσει τη ροή της επικοινωνίας.

Οι δύο υποψήφιοι επανειλημμένα επέδειξαν αυτή τη συμπεριφορά στη χθεσινοβραδινή τους συζήτηση. Η Χάρις το έκανε ιδιαίτερα όταν ο Τραμπ την κατηγορούσε ότι αντέγραψε τα πολιτικά σχέδια του Μπάιντεν, επιχειρώντας να απορρίψει μη λεκτικά το επιχείρημά του ως στερούμενο σοβαρότητας.

Χωρίς χειραψία στο τέλος

Η Χάρις μπορεί να εξανάγκασε τον Τραμπ σε χειραψία στην αρχή της συζήτησης, όμως το ντιμπέιτ δεν ολοκληρώθηκε με τον ίδιο τρόπο. Όταν τελείωσαν, ο πρώην πρόεδρος αποχώρησε αμέσως από το πάλκο, πριν καν η Χάρις προλάβει να μαζέψει τις σημειώσεις της. Δεν έδειξε καμία διάθεση για αβρότητες με την αντιπρόεδρο, αποφεύγοντας κάθε προσπάθεια χειραψίας ή κοινωνικής επαφής.

Πηγή: Politico