Αλλαγές στο σύστημα εκλογής των δημοτικών και περιφερειακών αρχών με κατάργηση του δεύτερου γύρου των εκλογών, ξεκαθάρισμα των αρμοδιοτήτων της τοπικής αυτοδιοίκησης και επίλυση ζητημάτων οικονομικής διαχείρισης, εποπτείας και οικονομικής διαχείρισης των ΟΤΑ περιλαμβάνονται στον Κώδικα της Αυτοδιοίκησης που παρουσίασε ο υπουργός Εσωτερικών Θοδωρής Λιβάνιος στην κοινή συνεδρίαση των διοικητικών συμβουλίων της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ) και της Ένωσης Περιφερειών Ελλάδας (ΕΝΠΕ).
Ο κ. Λιβάνιος ανέφερε ότι η σύνταξη του Κώδικα βρίσκεται στην τελική ευθεία και θα ακολουθήσει διαβούλευση, ενώ στόχος είναι να εισαχθεί στη Βουλή προς ψήφιση ατις αρχές του καλοκαιριού. Όπως εξήγησε, ο Κώδικας είναι η βάση για όλες τις λειτουργίες της Αυτοδιοίκησης με την ενσωμάτωση σχεδόν 1000 νομοθετικών κειμένων που βρίσκονται σε ισχύ διάσπαρτα σε νόμους προ 50ετίας, ενώ σημείωσε χαρακτηριστικά ότι υπάρχουν άρθρα που τα τελευταία 15 χρόνια έχουν τροποποιηθεί 40 φορές, ενώ για την πρόσκληση σε συνεδρίαση δημοτικού συμβουλίου λαμβάνονται υπόψη πέντε νόμοι.
Σύμφωνα με τον υπουργό, ο νέος Κώδικας θα συμβάλει στην άρση δυσερμήνευτων και πολλές φορές αντικρουόμενων διατάξεων, στην προώθηση ενιαίου ρυθμιστικού πλαισίου, στον πολύ-επίπεδο συντονισμό, στη βελτίωση της ποιότητας των υπηρεσιών, στον εξορθολογισμό και περιορισμό του κόστους και στην προώθηση της βιωσιμότητας των δήμων και των περιφερειών (αντιμετώπιση ακραίων καιρικών φαινομένων κ.λπ.).
Θα έχει πάνω από 1.100 σελίδες, θα διαρθρωθεί σε 4 βιβλία, που θα διαιρούνται σε 15 μέρη και σε 76 -80 κεφάλαια. Το πρώτο βιβλίο αφορά τα οργανωτικά, την εκλογή των δημοτικών και περιφερειακών αρχών, το σύστημα διακυβέρνησης και τις εκλογικές δαπάνες. Το δεύτερο αναφέρεται στη διακυβέρνηση, τα νομικά πρόσωπα, την καταστατική θέση των αιρετών, και την εποπτεία των ΟΤΑ. Το τρίτο αφορά τις αρμοδιότητες και το τέταρτο την οικονομική διαχείριση.
Στις προωθούμενες αλλαγές περιλαμβάνονται η προαιρετική ηλεκτρονική ψηφοφορία στις αυτοδιοικητικές εκλογές, το ενιαίο παράβολο των συνδυασμών για υποβολή υποψηφιότητας, η απλοποίηση του κωλύματος, λόγω οφελών σε δήμο ή περιφέρεια και η επικαιροποίηση κωλυμάτων και ασυμβίβαστων αιρετών.
Για την εκλογή των περιφερειακών αρχών, ο υπουργός δεν μπήκε σε λεπτομέρειες, περιοριζόμενος να προαναγγείλει ότι θα υπάρξει «εξαντλητικός διάλογος» τις επόμενες ημέρες για το θέμα, ενώ αναφερθηκε στις βασικές αρχές που είναι η εκλογή δημάρχου και περιφερειάρχη από τον πρώτο γύρο, η εξασφαλισμένη πλειοψηφία 3/5 σε όποιον εκλεγεί και μία αυξημένη δημοκρατική νομιμοποίηση του Δημάρχου και του περιφερειάρχη, άρα αποκλείεται το πλό πλειοψηφικό σύστημα με εκλογή δημάρχου με ποσοστά 22%- 23%, όπως ισχύει σε ορισμένες χώρες.
Σύμφωνα με τους σχεδιασμούς της κυβέρνησης, όπως παρουσιάστηκαν από τον κ. Λιβάνιο στον συνέδριο της ΚΕΔΕ τον περασμενο Νοέμβριο, σε περίπτωση που κανένας συνδυασμός δεν συγκεντρώσει το 50% + 1 ψήφο (το ποσοστό πιθανόν τελικά να μειωθεί) επί των έγκυρων ψήφων της πρώτης επιλογής, οι δύο πρώτοι σε ψήφους συνδυασμοί προκρίνονται στη δεύτερη φάση καταμέτρησης. Οι δεύτερες ψήφοι (δεύτερη επιλογή) των ψηφοδελτίων των συνδυασμών που μένουν εκτός της δεύτερης φάσης προστίθενται στις ψήφους των δύο πρώτων συνδυασμών. Επιτυχών συνδυασμός θα ανακηρύσσεται όποιος έχει συγκεντρώσει α) κατά την πρώτη φάση, το 50% + 1 ψήφο επί των εγκύρων της πρώτης επιλογής ή β) κατά τη δεύτερη φάση, τις περισσότερες ψήφους μεταξύ των δύο πρώτων συνδυασμών, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται οι δεύτερες ψήφοι των ψηφοδελτίων των συνδυασμών που αποκλείστηκαν από τη δεύτερη φάση.
Για το θέμα των αρμοδιοτήτων εισάγεται το λεγόμενο «τεκμήριο καθημερινότητας», με εννέα λειτουργικές κατηγορίες αρμοδιοτήτων για δήμους και τρεις κατηγορίες για τις περιφέρειες. «Αυτό σημαίνει ότι εάν δεν έχουν ρητά αποδοθεί αρμοδιότητες σε άλλο επίπεδο του κράτους τότε ανήκουν στους δήμους», είπε ο κ. Λιβάνιος.
Ο ίδιος είπε ότι καταγράφηκαν 1.199 αρμοδιότητες για όλους τους ΟΤΑ, 736 αρμοδιότητες των περιφερειών, 400 αρμοδιότητες των δήμων και 63 ειδικές αρμοδιότητες νησιωτικών και ορεινών δήμων.
Στο ίδιο θέμα, ο Κώδικας περιλαμβάνει δύο βασικούς κανόνες: 1. Όποια αρμοδιότητα ασκείται από δήμο ή περιφέρεια αυτή θα ασκείται οπωσδήποτε, έχοντας 7 διαφορετικές επιλογές άσκησής της. 2. Ο κάθε κάτοικος θα έχει πρόσβαση στις ίδιες υπηρεσίες, της ίδιας ποιότητας ανεξαρτήτως του πληθυσμού του δήμου που κατοικεί.
Ο υπουργός Εσωτερικών ανέφερε ακόμα ότι σχεδιάζεται ηλεκτρονική πλατφόρμα, στην οποία θα είναι συγκεντρωμενες οι οφειλές σε κάθε ΟΤΑ (όπως π.χ. οι κλήσεις της δημοτικής αστυνομίας), και παράλληλα οι οφειλέτες θα μπορουν να τις εξοφλούν.
Θα παρέχεται επίσης η δυνατότητα στους δήμους να χορηγούν επίδομα γέννησης, έως 3.000 ευρώ στις περιπτώσεις γέννησης πρώτου και δεύτερου παιδιού με προϋποθέσεις που καθορίζονται από τα δημοτικά συμβούλια.
Σε ότι αφορά στα οικονομικά των ΟΤΑ, φεύγει ο έλεγχος νομιμότητας από τις αποκεντρωμένες διοικήσεις και προσναγγέλθηκε η άμεση λειτουργία εφτά αυτοτελών υπηρεσιών ελέγχου ΟΤΑ, (15 χρόνια μετά τη νομοθέτησή τους) με επικεφαλής τον γενικό επόπτη νομιμότητας.
