Τι θα γίνει με την 13η σύνταξη;

Σχέδιο για τη χορήγηση 13ης σύνταξης με ένα ποσό μεταξύ 500 ευρώ και 800 ευρώ βρίσκεται στο τραπέζι των προτάσεων που εξετάζονται από την κυβέρνηση για τη στήριξη των συνταξιούχων. Το μέτρο έχει μπει στο τραπέζι εν όψει του συνολικού πακέτου ενίσχυσης των εισοδημάτων που αναμένεται να οριστικοποιηθεί έως το καλοκαίρι, για να ανακοινωθεί στη Διεθνή Εκθεση Θεσσαλονίκης τον Σεπτέμβριο από τον πρωθυπουργό, Κυριάκο Μητσοτάκη. Η 13η σύνταξη εξετάζεται σε συνδυασμό με άλλα δύο εναλλακτικά μέτρα για τους συνταξιούχους, που είναι η κατάργηση ή το κούρεμα της προσωπικής διαφοράς και η πληρωμή των χρωστούμενων αναδρομικών από τις περικοπές στις επικουρικές συντάξεις. Το κάθε μέτρο θα κοστολογηθεί και στη συνέχεια θα επιλεγεί αυτό που μπορεί να χρηματοδοτηθεί ανάλογα με το πόσο μεγάλο θα είναι το πακέτο των οικονομικών ενισχύσεων στο οποίο θα καταλήξει η κυβέρνηση. Οι συνταξιούχοι θα είναι μέσα στο πακέτο των ενισχύσεων, για τους οποίους, όπως αποκαλύπτει σήμερα το ένθετο «Ασφάλιση και Συντάξεις», εξετάζονται τρία σενάρια, που είναι:

1. Χορήγηση 13ης σύνταξης σε όλους όσοι λαμβάνουν κύρια σύνταξη, δηλαδή σε 2,5 εκατ. συνταξιούχους. Το ποσό της παροχής θα είναι είτε στα 500 ευρώ οριζόντια για όλους, ανεξαρτήτως του ύψους της κύριας σύνταξης, είτε κλιμακωτό, ανάλογα με το ύψος της σύνταξης, με πλαφόν τα 800 ευρώ. Με το κλιμακωτό ποσό, που αυτή τη στιγμή είναι το πιθανότερο από όσα είναι στο τραπέζι, ένας συνταξιούχος που λαμβάνει σύνταξη 600 ευρώ θα λάβει 13η σύνταξη με 600 ευρώ, ένας άλλος που παίρνει 700 ευρώ θα πάρει 13η σύνταξη 700 ευρώ, ενώ όσοι λαμβάνουν πάνω από 800 ευρώ θα πάρουν 13η σύνταξη 800 ευρώ. Αν προκριθεί το μέτρο, τότε θα πληρώνεται δύο φορές τον χρόνο, κάθε Πάσχα και Χριστούγεννα. Η πρώτη πληρωμή θα γίνει τον Δεκέμβριο του 2025 με τη μισή σύνταξη, δηλαδή με 250 ευρώ έως 400 ευρώ, και η δεύτερη το Πάσχα του 2026 με το υπόλοιπο ποσό. Το κόστος της 13ης σύνταξης, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ενθέτου «Ασφάλιση και Συντάξεις» και με δεδομένο ότι περίπου 500.000 συνταξιούχοι του ΟΓΑ λαμβάνουν έως 600 ευρώ και άλλοι 300.000 παίρνουν έως 800 ευρώ, φτάνει κοντά στα 1,7 δισ. ευρώ.
2. Κατάργηση ή κούρεμα της προσωπικής διαφοράς που εξακολουθούν να λαμβάνουν 670.000 συνταξιούχοι και οι οποίοι στερούνται των αυξήσεων. Το μέτρο είναι ήδη στο τραπέζι και είναι πιθανό να εξεταστεί από κοινού με τη 13η σύνταξη. Για παράδειγμα, ένας συνδυασμός θα είναι να δοθεί μικρότερο ποσό για τη 13η σύνταξη -έως 700 ευρώ- και να καταργηθεί η προσωπική διαφορά. Ενας άλλος συνδυασμός είναι να περικοπεί το 50% ή και το 70% της προσωπικής διαφοράς με τη 13η σύνταξη στα 800 ευρώ. Ενα τρίτο ενδεχόμενο είναι να εφαρμοστεί στην προσωπική διαφορά ένας «μερικός συμψηφισμός», ώστε οι συνταξιούχοι να παίρνουν στην τσέπη ένα μέρος της αύξησης και το υπόλοιπο να συμψηφίζεται με την προσωπική διαφορά.
3. Πληρωμή αναδρομικών σε όλους τους συνταξιούχους, είτε έχουν καταθέσει προσφυγές είτε όχι. Το κόστος από την πληρωμή αναδρομικών από παράνομες περικοπές στις επικουρικές συντάξεις για 11 μήνες, καθώς και από τις παράνομες κρατήσεις της εισφοράς αλληλεγγύης για 23 μήνες στις κύριες συντάξεις του Δημοσίου, χωρίς την πληρωμή αναδρομικών για τα Δώρα, εκτιμάται γύρω στο 1,2 δισ. ευρώ, ενώ αν μπουν και τα Δώρα, ανεβαίνει στα 2,4 δισ. ευρώ.

Το επικρατέστερο σενάριο

Ανάμεσα στα τρία σενάρια με τα μέτρα στήριξης που εξετάζονται για τους συνταξιούχους, το επικρατέστερο φαίνεται να είναι η χορήγηση 13ης σύνταξης, σε συνδυασμό με ένα κούρεμα ή και κατάργηση της προσωπικής διαφοράς. Αν φύγει τελείως η προσωπική διαφορά, το κόστος για τον Προϋπολογισμό είναι ότι θα πρέπει να καταβάλει από το 2026 και μετά αυξήσεις σε 670.000 συνταξιούχους, ενώ τώρα αυξήσεις παίρνουν περίπου 1,8 εκατ. συνταξιούχοι. Οι αυξήσεις για τους 1,8 εκατ. συνταξιούχους για το 2025 θα κοστίσουν 420 εκατ. ευρώ και αν καταβάλλονταν και στους 670.000 που τώρα κόβονται λόγω της προσωπικής διαφοράς, το κόστος θα έφτανε περίπου στα 580 εκατ. ευρώ. Στην πράξη, η πλήρης κατάργηση της προσωπικής διαφοράς θα προκαλούσε κόστος 160 εκατ. ευρώ. Για τον λόγο αυτόν είναι πολύ πιθανό η κυβέρνηση να αποφασίσει να δώσει τη 13η σύνταξη στους συνταξιούχους, προχωρώντας και στην κατάργηση της προσωπικής διαφοράς. Στην περίπτωση της 13ης σύνταξης και της κατάργησης της προσωπικής διαφοράς το σκηνικό αλλάζει ως προς τα αναδρομικά, καθώς θα δοθούν μόνον σε όσους έχουν κάνει προσφυγή στα δικαστήρια (βλ. σελ. 4-5 του ενθέτου).

Ποιοι ωφελούνται με αυξήσεις που θα έπαιρναν μετά από 7 χρόνια

Πριν από τις αυξήσεις, προσωπική διαφορά είχαν περίπου 1,2 εκατ. συνταξιούχοι, εκ των οποίων 350.000 συνταξιούχοι με 30 έτη ασφάλισης και άνω τη μηδένισαν με τον δεύτερο επανυπολογισμό συντάξεων που έγινε με τα βελτιωμένα ποσοστά αναπλήρωσης του νόμου Βρούτση. Από τους υπόλοιπους 900.000 συνταξιούχους, περίπου οι 230.000 μηδένισαν την προσωπική διαφορά με τις αυξήσεις των ετών 2023-2025 και έχουν απομείνει περίπου 670.000 συνταξιούχοι, που για να μηδενίσουν την προσωπική διαφορά θα χρειαστεί να περιμένουν από 3 έως 7 χρόνια, ενώ πολλοί μπορεί να περιμένουν έως και 10 χρόνια για να δουν αύξηση στη σύνταξή τους. Η μη χορήγηση αυξήσεων για τόσο μεγάλο διάστημα συνιστά απώλεια εισοδήματος, που οδηγεί σε δυσμενέστερη διαβίωση τους συνταξιούχους, κάτι που απαγορεύεται από το Σύνταγμα. Το πρόβλημα που δημιούργησε στους συνταξιούχους η προσωπική διαφορά είναι ότι οι αυξήσεις που δίδονται συμψηφίζονται με την προσωπική διαφορά και δεν περνάνε στην τσέπη έως ότου το ποσό της προσωπικής διαφοράς μηδενιστεί, έως ότου δηλαδή οι αυξήσεις φτάσουν να είναι όσο και η προσωπική διαφορά. Για παράδειγμα, σύμφωνα με τον αποκαλυπτικό πίνακα που επεξεργάστηκε και δημοσιεύει το ένθετο «Ασφάλιση και Συντάξεις»: *Ενας συνταξιούχος που λαμβάνει σύνταξη 950 ευρώ, εκ ων οποίων τα 800 ευρώ είναι η σύνταξη και τα 150 είναι το ποσό της προσωπικής του διαφοράς, θα πρέπει να περιμένει μέχρι το 2032 για να καλύψει τα 150 ευρώ με ετήσιες αυξήσεις 2,4%. *Σε σύνολο σύνταξης και προσωπικής διαφοράς 1.319 ευρώ, εκ των οποίων τα 1.145 ευρώ είναι η σύνταξη και τα 174 ευρώ η προσωπική διαφορά, η αύξηση 2,4% για το 2025 θα πάει στα 1.145 ευρώ. Η σύνταξη ανεβαίνει στα 1.172 ευρώ, ενώ η προσωπική διαφορά μειώνεται στα 147 ευρώ. Το σύνολο, όμως, παραμένει ίδιο, στα 1.319 ευρώ, όσο υπάρχει υπόλοιπο προσωπικής διαφοράς. Με μια μέση αύξηση 2,4% στα επόμενα χρόνια, ο συνταξιούχος θα περιμένει το 2030 για να δει να μηδενίζεται η προσωπική διαφορά και από το 2031 θα αρχίσει να παίρνει αυξήσεις.